Waar komt toch dit overdreven complotdenken vandaan?

Ik heb deze zomer hier een artikel geschreven over de werking van het menselijk brein, waarin ik uitgelegd heb waarom de menselijke hersenen anders werken dan die van andere zoogdieren.

https://tallsay.com/page/4295002896/de-mens-is-gewoon-een-zoogdier-met-een-paar-extra-plooien

Het grootste verschil tussen het (oudere) zoogdierenbrein en de neocortex zit in het oppervlak van de buitenste laag van onze hersenen, en dan vooral in de prefrontale cortex (de voorhoofdskwab). Die is in der loop der eeuwen flink aangegroeid en regelt voornamelijk ons sociaal gedrag. Ons gevoelsleven en onze driften zitten in de diepere lagen van ons brein, die delen wij dan ook grotendeels met andere zoogdieren. Afin, u kunt het beter in het aangehaalde artikel nalezen.

De komst van de wereldwijde (al dan niet sociale) media overlaadt onze uit de voegen gegroeide cortex voortdurend met informatie. Het is op zich al een opgave om al die informatie te verwerken, maar als een simpel mens dan ook nog geacht wordt feiten van fake nieuws te kunnen onderscheiden haken velen af: het nieuws komt ongefilterd binnen. Je moet behoorlijk stevig in je schoenen staan en een scherpe blik voor zin en onzin hebben wil je je in al dat geweld staande kunnen houden. Lichtgelovige mensen hebben daar meer moeite mee dan mensen die van nature (of door ervaring) kritischer zijn.

Ik zal het niet hebben over de flat-earthers: volgens mij zijn die alleen maar dwars - tegen beter weten in. Het heeft ook weinig zin om je bezig te houden met lieden die in alles wat er gebeurt de sturende hand van een wereldomspannende elite zien. Daar reken ik niet slechts de tijdgenoten onder die denken dat de Bilderberg groep of de Joodse financiers stiekem de wereld besturen, maar ook alle gelovigen die menen dat een almachtige god(heid) over ons lot beschikt. Allen dus die ontkennen dat de mens, een keer los van alle deterministische waandenkbeelden, in principe vrij is om zijn eigen lot te bepalen - door de juiste keuzes te maken op zijn levenspad. De één zal daar harder voor moeten knokken dan de ander, maar uiteindelijk kiest iedereen zijn eigen lot.

Maar waarom is de één nu gevoeliger voor komplottheorieën dan de ander?

De mens heeft gedurende de tijd van zijn socialisatie (van de holbewoners tot aan onze volgepropte stedelijke agglomeraties) geleerd om zich voortdurend aan veranderende omstandigheden aan te passen: anders zouden wij nooit met zoveel mensen op deze aardbol kunnen leven. Steeds maar een beetje opschuiven, steeds maar meer rekening met anderen moeten houden. Anders gaat het namelijk niet meer, en dat zal, als de groei van de wereldbevolking doorgaat, nog steeds erger worden.

Er zit een mechanisme in de neocortex van de mens dat patronen herkent: een vaardigheid die de meeste andere dieren missen. Dat herkennen van patronen heeft de mens veel opgeleverd: onder meer het abstract kunnen denken. Dat onderscheidt de moderne mens van zijn nog half wilde voorouder.  Dat wij heden ten dage nog steeds niet in staat zijn om de meest bedreigende gevolgen van ons moderne leven het hoofd te bieden - de klimaatverandering, de milieuvervuiling, de overbevolking, de onderliggende agressie - ligt er aan dat wij nog steeds geen kans zien om de impulsen vanuit het zoogdierenbrein en het reptielenbrein te onderdrukken. Daar helpen ook geen wereldwijde verdragen of nationale wetten tegen.

Nu terug naar de komplotdenkers.

Bij hen is het zien en herkennen van patronen doorgeschoten: die zien patronen waar ze niet zijn. Die knutselen ze zelf in elkaar, omdat ze een sterke behoefte hebben om ordening in hun percepties aan te brengen. Wie daar zelf niet toe in staat is neemt de patronen van anderen over, en die worden hen door de sociale media aan de lopende band aangereikt. Voor elck wat wils.

Op de een of andere manier worden ze daar rustiger van (het zal wel een kwestie van dopamines zijn) - want als onderdeel van een groep die van zichzelf vindt dat ze zich niet laat belazeren voelt men zich rustiger en sterker. In wezen verschilt dat niet veel van het gevoel binnen een geloofsgemeenschap: samen tegen de boze buitenwereld, in vol vertrouwen op de waarheden van de leiders. Ze hebben niet eens door dat dat een kinderlijk soort vertrouwen is, dat ze op z'n laatst in de post-puberale fase van zich af hadden moeten schudden.

Zelfstandig denken, eigen keuzes maken, de realiteit onder ogen zien en daar naar handelen is voor velen teveel gevraagd.  Daar komt dan op dit moment nog de angst voor een onzekere toekomst bij: de angst voor economische achteruitgang, verlies van vrijheid en zorgen om de gezondheid - van henzelf en hun dierbaren. Wie zelf niet stevig in zijn schoenen staat laat zich meeslepen, als hij maar een groep van medestanders vindt. Ook al is het klinkklare nonsense waar hij instinkt.

Angst is een slechte raadgever - en als je al denkt dat je bescherming nodig hebt zoek die dan niet in de media maar dicht bij huis. Want je wordt belazerd waar je bijstaat - door al die wolven die alleen maar op de clicks uit zijn en daar goed geld mee verdienen. Het enige wat jij er aan overhoudt zijn een paar shotjes dopamine.

Van de wolven naar de vossen, de katten en de marters: die hebben in de verhoudingsgewijs rustige Oudejaarsnacht volop van het buffet genoten. Zelfs mijn vogels waren de volgende ochtend weer present. Laat ze dat verdomde vuurwerk maar helemaal afschaffen...

https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/in-rome-regende-het-dode-vogels-met-oud-en-nieuw

Ik wens u allen een gelukkig, gezond en vooral verstandig 2021!

Tallsay is een leuke en makkelijke manier om verhalen, artikelen en recepten te publiceren. Publiceer vandaag nog jouw eerste artikel!