Eid al-Fitr - het islamitische Suikerfeest

Eid al-Fitr, wellicht beter bekend als het Suikerfeest, is de traditionele afsluiting van de islamitische vastenperiode, ook wel Ramadan genoemd.

Eid-al-Fitr is één van de belangrijkste feestdagen in de Islamitische wereld. In 2019 begint dit feest na zonsondergang, op 4-5 juni.

Wat houdt Ramadan in?

Eid-al-Fitr is onlosmakelijk verbonden met de islamitische vastenmaand Ramadan, de negende maand op de Arabische kalender. De vastenmaand geldt als één van de belangrijke vijf zuilen in de islam en wordt door de Koran voorgeschreven.

Tijdens Ramadan onthouden de gelovigen zich iedere dag van zonsopkomst tot zonsondergang van eten, drinken, roken en seks. Het vasten wordt enerzijds gezien als een zuivering van de ziel en anderzijds als dank aan God of Allah voor alles wat hij de gelovige in het leven heeft gegeven. De bedoeling ervan is ook om door middel van gebed, bezinning, zelfdiscipline en introspectie nader te komen tot God of Allah. In de vastentijd is er traditioneel eveneens een grotere verbondenheid van moslims met de armen en hongerigen elders in de wereld.

Een jaarlijks ritueel tijdens Ramadan is ook het gebruik van kleurrijke lampen of fanoos, waarmee de huizen en de straten werden versierd en verlicht en/of waarmee kinderen vroeger al zingend mee door de straten liepen. Dit gebruik stamt oorspronkelijk uit Egypte en gaat vele eeuwen terug. In de tegenwoordige tijd van elektriciteit zijn de lampen niet langer voor verlichting nodig, maar dienen ze louter als versiering. Het gebruik is inmiddels door veel meer islamitische gemeenschappen overgenomen.

Ramadan en Eid al-Fitr

De oorspronkelijke Arabische benaming Eid al-Fitr betekent letterlijk: 'feestdag van het verbreken van de vasten'. Daarmee is duidelijk, dat het feest de vastenperiode afsluit. Ramadan duurt gewoonlijk 29 tot 30 dagen; het aantal dagen van deze maand kan variëren, omdat die wordt bepaald door de islamitische kalender. Binnen de islam geldt een maangebonden kalender, die bestaat uit een jaar van 12 maanden (of manen) van 29 of 30 dagen. Tezamen zitten er dus circa 354 dagen in een islamitisch jaar en loopt deze kalender elk jaar 10-12 dagen in op het eigenlijke zonnejaar (de omloop van de aarde rondom de zon in 365 of 366 dagen). De koran verbiedt echter elke correctie: het invoegen van schrikkeldagen of -maanden is uit den boze. Het gevolg hiervan is onder meer, dat de islamitische feestdagen elk jaar ongeveer 9-10 dagen eerder vallen dan het voorgaande jaar.

Wanneer valt Eid-al-Fitr precies?

Eid-al-Fitr valt op de eerste dag van de tiende maand, Sjawwal, van de Arabische kalender. Maar voor het precieze tijdstip? Hier blijft onduidelijkheid troef, want het is zelfs voor moslims niet altijd eenvoudig en duidelijk om de juiste dag te weten. Allereerst heeft dit te maken met het verschil in tijdzone: de vastenmaand is hierdoor in bijvoorbeeld Indonesië eerder voorbij dan in Marokko. Ten tweede hangt het af van het volgende: volgt men de astronomische berekeningen of gaat men alleen af op de zichtbaarheid van de Nieuwe Maan (het moment, dat de Maan met het blote oog als een smalle sikkel te zien is)? En moet de Nieuwe Maan zichtbaar zijn met het blote oog of mag men hiervoor een telescoop gebruiken?

Vroeger gold alleen het zien van de Nieuwe Maan met het blote oog als tijdstip van het einde van Ramadan en het begin van het feest. Was de lucht echter bewolkt en kon men geen teken van de Nieuwe Maan zien, dan schoof alles een dag op. Ook nu is er hierdoor nog verschil, bijvoorbeeld tussen de Turkse en de Marokkaanse moslimgemeenschap. Eid-al-Fitr begint na zonsondergang, op het moment dat de Nieuwe Maan opkomt. De Turken gebruiken de astronomische methode om uit te rekenen, wanneer het Nieuwe Maan is en weten dus precies wanneer het Suikerfeest begint. De Marokkaanse (en wereldwijd met hen nog vele andere) moslims doen dat niet. Zij vertrouwen op de oude methode van het zicht, vergelijken de bevindingen van andere islamitische landen (over die zichtbaarheid) en beslissen vervolgens wanneer het feest begint; dat kan tegelijk met de astronomische Nieuwe Maan zijn, maar ook een dag later.

Eid-al-Fitr, Suikerfeest of Ramadanfeest?

Hoewel de eigenlijke, Arabische benaming voor deze feestdag dus Eid-al-Fitr luidt, zijn er meer benamingen gangbaar. In de islamitische wereld wordt ook wel de term Ramadanfeest oftewel Ramazan Bayrami. gebruikt, terwijl in de niet-islamitische wereld vaak de naam Suikerfeest wordt gebezigd (wat toch zeker niet de lading dekt; er worden uiteraard zoetigheden gegeten, maar deze dag staat beslist niet in het teken van suiker en zoetigheid alleen). Waar komt die laatste benaming echter vandaan?

Taalkundigen denken, dat de term Suikerfeest oorspronkelijk uit het Turks stamt. De Turken noemen deze feestdag namelijk Şeker Bayrami; 'seker' betekent suiker en 'bayrami' betekent feest. Het kan zijn, dat men vroeger op deze manier verwees naar de lekkernijen, die op deze dag werden gegeten, maar het kan ook gaan om een eeuwenoude spraakverwarring en verbastering. Het is namelijk niet onwaarschijnlijk, dat het feest oorspronkelijk Şükür Bayrami heette, waarbij 'şükür' staat voor 'dank'. Het woord zou, volgens taalkundigen, langzamerhand kunnen zijn verbasterd in 'şeker' oftewel 'suiker'.

Arabische moslims hebben het bij Eid-al-Fitr overigens ook wel over het ‘Kleine Feest’, ter onderscheiding van een andere belangrijke islamitische feestdag, namelijk Id al-Adha oftewel het Offerfeest, dat ook wel het ‘Grote Feest’ wordt genoemd.

Door die islamitische spraakverwarring willen veel gelovigen het liefst terugkeren naar enkel en alleen de oorspronkelijke Arabische benaming Eid-al-Fitr, maar tot op heden wordt dat nog lang niet door iedereen overgenomen. Zodoende is deze islamitische feestdag nog steeds onder meerdere namen bekend.

Hoe wordt Eid-al-Fitr gevierd?

Het feest begint na zonsondergang op de laatste dag van de vastenmaand en duurt gemiddeld drie dagen. De viering kan per gemeenschap en/of per land ietwat verschillen, maar in de hoofdzaken is ze wereldwijd gelijk.

In diverse landen breekt men de vastenperiode door eerst een zoete lekkernij te eten. Echter, er staan gedurende de rest van de dag ook zeker hartige gerechten op het menu. In Egypte begint men de dag bijvoorbeeld traditioneel met een dadel en een glas melk, terwijl men in India veelal start met een dessert van vermicelli en geschaafde amandelen. In Syrië eet men van oudsher eerst een soortgelijke pudding met geschaafde of gehakte amandelen, in Turkije staat een stukje baklava bovenaan en in Marokka is een meloui (pannenkoek) voor het ontbijt altijd bijzonder populair.

Op de ochtend van de eerste dag na Ramadan bezoekt iedereen de moskee voor een gezamenlijk speciaal gebed van dankzegging. Voorafgaand aan het gebed, dienen moslims eerst een aalmoes of zakat te hebben gegeven aan de armen. Binnen de islam geldt, dat de rijken voor de armen dienen te zorgen. Dit kan een rechtstreeks aalmoes zijn aan een persoon, maar ook een donatie aan een hulporganisatie of via de moskee. De hoogte van dit aalmoes zal over het algemeen (tenminste) de prijs van een maaltijd dienen te bedragen.

Veel moslims hullen zich voor dit feest vaak in nieuwe kleding en het huis is voordien keurig netjes aan kant gemaakt. Verder is er uitgebreid gekookt en gebakken. De saamhorigheid en het familiegevoel zijn tijdens dit islamitische feest bijzonder belangrijk. De rest van de dag bezoekt of ontvangt men dan ook familie en vrienden, gebruikt men gezamenlijk een uitgebreide en feestelijke maaltijd en er worden ook nog – ter verhoging van de feestvreugde – cadeautjes uitgewisseld.

Verteld door:

© ZiaRia.

(2019) Foto's: Office.microsoft.com, Pixabay.com, Wikimedia Commons.

Kijk voor andere artikelen en verhalen eventueel ook eens naar:

Chanoeka-het-Joodse-feest-van-de-lichtjes

Chinees-Nieuwjaar-volgens-de-Maankalender

Happy-Holi!-Het-Indiase-feest-van-kleur-en-plezier

Kwanzaa-het-seizoensfeest-van-de-Afro-Amerikanen-in-de-Verenigde-Staten

Songkran-Nieuwjaar-in-Thailand

Of lees verder op:

https://tallsay.com/ziaria of

https://ziariasblog.wordpress.com/

Tallsay is een leuke en makkelijke manier om verhalen, artikelen en recepten te publiceren. Publiceer vandaag nog jouw eerste artikel!