Oostenrijk: Tiergarten Schönbrunn, oudste dierentuin ter wereld
Tiergarten Schönbrunn is een dierentuin, die zich bevindt op het terrein van het beroemde keizerlijke paleis Schönbrunn bij Wenen in Oostenrijk.
Het dierenpark werd in 1752, aan het einde van de regeringsperiode van keizerin Maria Theresia, gesticht als een keizerlijke menagerie (dierenverzameling), waarmee het de oudste, nog steeds geopende dierentuin ter wereld is.
Eerdere dierenparken in Wenen
De Weners hadden overigens al veel eerder iets met exotische dieren: in 1452 werd er al een soort dierentuin ingericht in de Stadtgraben (gracht buiten de stadsmuur). Deze bleef ongeveer 10 jaar bestaan. Van 1542 tot 1574 bestond er een klein dierenpark bij de Weense Burgbastei (een verdedigingsbastion). In 1552 was er voor het eerst een olifant in Wenen te zien; het dier werd ondergebracht in de in hetzelfde jaar geopende menagerie van Schloss Ebersdorf, even buiten Wenen, die tot 1607 bestond. In 1564 werd een andere menagerie gebouwd op de landerijen van Schloss Neugebäude (tegenwoordig Wien-Simmering), waar een deel van de dieren uit de menagerie van Ebersdorf naar toe werd gebracht.
Van jachtslot naar zomerpaleis, van hertenkamp naar keizerlijke menagerie
In 1569 kocht keizer Maximilian II de Katterburg, dat de voorganger was van het huidige paleis Schönbrunn, als jachtslot. Een jaar later liet hij op het terrein onder meer een hertenkamp voor de jacht inrichten. Katterburg werd in de loop der jaren verbouwd en uitgebreid; vanaf 1642 werd het officieel aangeduid als Schloss Schönbrunn en zou dienen als het zomerpaleis van de keizerlijke familie. Vanaf die tijd werd ook de dierenverzameling regelmatig uitgebreid, onder andere met de aankoop van de exotische menagerie van Schloss Belvedere, toen de eigenaar ervan overleed.
Op 31 juli 1752 werd de inmiddels aanzienlijke menagerie voor het eerst officieel bezocht door keizer Franz Stephan I (echtgenoot van keizerin Maria Theresia) met een grote groep gasten. Deze datum geldt sindsdien als de ‘geboortedag’ van het tegenwoordige Tiergarten Schönbrunn. De keizerlijke familie was duidelijk ingenomen met hun dierenpark, dat sindsdien nog werd uitgebreid met een centraal paviljoen (Kaiserpavillion) en diverse nieuwe dierenverblijven. Zo kwam in 1770 bijvoorbeeld de eerste (Indische) olifant naar Schönbrunn en in 1828 de eerste giraffen.
Van keizerlijke menagerie naar openbare dierentuin
Tot bijna het einde van het bewind van keizerin Maria Theresia bleef de menagerie alleen toegankelijk voor de uitgebreide keizerlijke familie (Maria Theresia en haar man kregen maar liefst 16 kinderen) en hun gasten. Af en toe werden echter ook schoolklassen tot het terrein toegelaten. Vanaf 1778 besloot men het dierenpark ook voor het gewone publiek open te stellen: echter alleen "anständig gekleidete Personen", oftewel de gegoede burgerij, werden toegelaten en voorlopig alleen op zondag.
Tiergarten Schönnbrunn wereldberoemd
Door uitbreiding met onder andere wolven, beren, ijsberen, grote katachtigen, apen en hyena’s werd Tiergarten Schönbrunn een ware bezienswaardigheid in Europa. Men was helemaal door het dolle heen, toen in 1858 er de eerste giraffe en in 1906 de eerste olifant in gevangenschap werden geboren. In 1914 telde de Weense dierentuin bijna 3.500 dieren, 171 diersoorten en gold als de mooiste en grootste dierentuin ter wereld.
Tiergarten Schönbrunn in oorlogstijden
Zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog hebben een zware wissel getrokken op de Weense dierentuin. Na de Eerste Wereldoorlog waren er nog amper 400 dieren in leven en het voortbestaan was in gevaar. Met allerlei collectes onder de Weense bevolking wist men geld op te halen om de dieren te kunnen blijven voeren, maar dat was het dan wel. In 1921 werd de Tiergarten een staatsbedrijf en zou voortaan door het Ministerium für Handel und Wirtschaft, Industrie und Bauten worden gedreven. In de volgende 10-15 jaar werd de Tiergarten langzamerhand in de oude luister hersteld en nam het aantal dieren weer toe tot ongeveer 3.000 exemplaren. Maar na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog leek alles voor niets. In die oorlogsjaren werd de Tiergarten meerdere keren geraakt tijdens bombardementen; veel dierenverblijven werden verwoest of zwaar beschadigd. Bijna de helft van de dieren kwam om.
Tiergarten Schönbrunn wederopbouw
In 1945, na het einde van de oorlog, werd Wenen (evenals overigens Berlijn) door de vier geallieerde mogendheden (Frankrijk, Groot-Brittannië, Sovjet-Unie en Verenigde Staten) bezet. De wederopbouw van Tiergarten Schönbrunn sprak de bezetters blijkbaar aan, want eerst hielpen Russische en later ook Britse soldaten actief mee om de dierenverblijven te herstellen. In 1952 kon dan ook het 200-jarig bestaan van de dierentuin op passende wijze worden gevierd, met een officiële viering en een stapel plannen voor uitbreiding en verbetering in de toekomst.
Tiergarten Schönbrunn, van staatsbedrijf naar privatisering
Toch mocht het allemaal niet baten. In de jaren 1980 klonk er steeds meer kritiek vanuit de pers en het publiek op de wijze waarop de dieren in de verouderde verblijven werden gehouden. De bezoekersaantallen liepen uiteindelijk zo sterk terug, dat in 1987 openlijk werd gesproken over het sluiten van de Weense dierentuin. De Oostenrijkse overheid wilde het echter niet zover laten komen en besloot het staatsbedrijf (dat de Tiergarten sinds 1921 was) te privatiseren: de Schönbrunner Tiergarten-Gesellschaft m.b.H. werd een feit. Het bleek een gouden greep. De Tiergarten kreeg hierdoor een flinke geldinjectie, hetgeen nog werd versterkt door talrijke donateurs en sponsors, die er alles aan gelegen waren van Tiergarten Schönbrunn weer een moderne en bloeiende dierentuin te maken.
Inmiddels is de dierentuin ingericht volgens verschillende thema’s rondom de wereld, waaronder het Regenwoud, de Woestijn, de Noord- en Zuid-Pool, een tropisch Aquiarium en de Tiroler Garten, waar inheemse dieren te bewonderen zijn. Ook is er de Panoramabahn, een treintje dat bezoekers door het hele park rijdt. In december 1996 werd het hele domein van Tiergarten Schönbrunn door UNESCO op de Werelderfgoedlijst opgenomen.
Tiergarten Schönbrunn, van jubileum naar Chinese panda’s
In 2002 werd het 250-jarig jubileum van de Weense dierentuin uitbundig gevierd en felicitaties stroomden binnen vanuit de hele wereld. Het mooiste ‘cadeau’ was echter de komst van twee Chinese reuzenpanda’s, Yang Yang en Long Hui, die door de Volksrepubliek China voor tenminste 10 jaar aan Tiergarten Schönbrunn werden uitgeleend.
En niet voor niets. In 2007 zorgden de twee panda’s voor het hoogtepunt van het dierentuinjaar door voor nageslacht te zorgen: de baby kreeg de naam Fu Long. Volgens de afspraak ging de jonge panda echter na enkele jaren terug naar China. In 2010 en in 2013 waren er echter opnieuw natuurlijke pandageboortes in de Weense dierentuin, van respectievelijk Fu Hu en Fu Bao. Ook deze twee gingen volgens afspraak na enkele jaren terug naar het fokprogramma in China. Het pandakoppel was echter bijzonder productief: in 2016 kreeg moeder Yang Yang maar liefst een tweeling (Fu Feng en Fu Ban). Helaas stierf vader panda Long Hui later dat jaar aan een agressieve vorm van kanker. De dierentuin probeert nu een nieuwe pandapartner voor Yang Yang uit China te krijgen.
Tiergarten Schönbrunn, hoogte- en dieptepunten
Momenteel is Tiergarten Schönbrunn weer een echte publiekstrekker. Er wordt veel geïnvesteerd in ruimere, natuurlijkere en diervriendelijkere verblijven, er is veel aandacht voor educatie van het publiek van voor fokprogramma’s van vooral met uitsterven bedreigde diersoorten.
Ook is de dierentuin de filmlocatie van de Oostenrijkse jeugdserie ‘Tom Turbo’, die is gebaseerd op een reeks kinderboeken van de Oostenrijkse schrijver Thomas Brezina over een pratende fiets. ‘Tom Turbo’ heeft sinds 2006 ook daadwerkelijk zijn stalling (of garage) in Tiergarten Schönbrunn.
Toch kwam de Weense dierentuin in het nieuwe millennium ook een aantal keren negatief in het nieuws. In 2002 werd een verzorgster tijdens het voeren, voor de ogen van het publiek, door een jaguar gedood en in 2005 ging het opnieuw mis, toen een jonge olifant zijn verzorger per ongeluk dooddrukte. Na felle kritiek van onder meer de pers, heeft men sindsdien van alle kanten geprobeerd de veiligheid voor bezoekers èn verzorgers zo optimaal mogelijk te maken.
Niettemin is Tiergarten Schönbrunn zeker de moeite waard: een fraaie en moderne dierentuin met een lange en bewogen geschiedenis, gelegen naast een schitterend paleis in een mooie omgeving, zo’n 7,5 kilometer buiten Wenen.
ASMAY.
© 2018 Foto's: Tiergarten Schönbrunn (o.a. Daniel Zupanc).
Zie ook:
Dagje-uit-Diergaarde-Blijdorp-in-Rotterdam
Of lees verder via:
https://asmay.wordpress.com/ of
https://tallsay.com/asmaysrecepten of
https://asmaysrecepten.wordpress.com/
Door Asmay aanbevolen
Gerelateerde artikelen
Notes (328)
Reacties (5)
Het lijkt me zeker een bezoek waard.
Mooi artikel