Escapisme en het dagelijks leven

Escapisme is afgeleid van het Engelse escape, is een ontsnapping, ontkoming, afleiding. Een neiging om de werkelijkheid te ontvluchten. Escapisme is de psychologische neiging of gewoonte om de zorgen van de dag en de daarbij behorende verplichtingen te vergeten. Een escapist trekt zich terug in een andere wereld. Dat kan zijn in fictie, amusement, theater, hobby, film of videospellen. 

Sommige onderzoekers geloven dat escapisme eigen is aan het tegenwoordige technologische leven, omdat het de mens afleiding geeft van hun biologische, normale leven. Mensen ontsnappen aan de sleur van het dagelijks leven doormiddel van veelal technologische aanwezigheid, zoals games, films en het internet. Toch kunnen sommige vormen van een gezondleven ook tot escapisme leiden, zoals eten, sporten en seks en daardoor overmatig beoefend worden.

Escapisme werd lange tijd als iets negatiefs gezien. Sommige auteurs vechten dat idee aan, zoals J.R.R. Tolkien bijvoorbeeld die met zijn essay On-Fairy-Stories ( 'Over sprookjes' 1939) deel nam aan een academisch debat over escapisme in 1930. Hij schreef dat escapisme een bevrijdende rol kan spelen en dat deze een andere werkelijkheid kan vinden.

Sommige critici waarschuwen voor instituties die de samenleving beheersen en middelen voor escapisme aanbieden, inplaats van de toestand van het volk te verbeteren. Karl Marx  was een Duitse denker (1818-1883) schreef dat "Religie opium van het volk is." Dit is het omgekeerde van de bewering van de bisschop van Hippo, theoloog, fylosoof en kerkvader, Augustinus van Hippo (354-430), zoals ondermeer in de confenssiones (belijdenissen) nl; "dat mensen voldoening proberen te vinden in materiële zaken om een innerlijke leegte te vullen die enkel God kan vullen."

Escapistische samenleving komt vaak voor in de literatuur, The Time Machine (1895) van H.G. Wells vertelt over de Eloi, een zorgeloos mensenras uit de toekomst. Het boek bekritiseert het kapitalisme ( of in ieder geval de klassenmaatschappij) als vorm van ontsnappen. Deze escapistische samenlevingen treden vaak op in dystopische (denkbeeldige louter nare kenmerken) romans, zoals Farhenheit 451 (1953) van Ray Bradbury (1920-2012) een Amerikaanse sciensfiction- en fantasieschrijver, waarin de samenleving schelpenradio's en televisie gebruikt om te ontsnappen aan een leven van regels en angst voor de dreigende oorlog.

De Duitse filosoof Ernst Bloch (1885- 1977) schreef dat utopieën en aansprekende fantasieën een stimulans voor radicale sociale veranderingen kunnen zijn, hoe primitief ze ook mogen zijn. Volgens Bloch kan sociale gerechtigheid niet bestaan zonder dat men dingen fundamenteel anders gaat zien. Iets wat volgens de normen van een technologisch rationele samenleving escapisme "dagdromen" is, kan het een beginpunt zijn voor nieuwe en een meer menselijke samenleving. Het escapisme zou men kunnen beschouwen als een "onvolwassen, maar oprecht surrogaat (vervanging) voor revolutie", las ik ergens.

Escapisme in het dagelijksleven is mij niet vreemd. Aan de sleur van het dagelijksleven ontsnappen is een levensbehoefte geworden voor mij. Bij dat ontsnappen wat een terugkerend gebeuren is in de vorm van wandelen, is fantasie een escape geworden. Tijdens het wandelen veranderd de wereld van normaal na een wereld van "sprookjes" en "beeldende kunst." Theatraal zou je het kunnen noemen. Vanuit die beleving is het een houdbaar leven geworden. Het leven heeft escapisme nodig, is mijn vermoeden. Even uit de werkelijkheid stappen kun je ook als eenvoudige ontspanning zien. Ontsnappen aan een werkelijkheid heeft de mens soms nodig.

Bedankt voor het lezen.

-Yneke-

Tallsay is een leuke en makkelijke manier om verhalen, artikelen en recepten te publiceren. Publiceer vandaag nog jouw eerste artikel!