Bij bacteriën denken wij vaak direct aan bacteriën als ziekteverwekkers. Deze zijn er inderdaad volop, maar niet alle bacteriën zijn even gevaarlijk. Er zijn ook goede bacteriën, die nuttig en zelfs onmisbaar zijn bij de productie van bepaalde voedingsmiddelen, zoals bijvoorbeeld yoghurt, wijn, kaas en zuurkool. Maar er zijn meer goede bacteriën, die op of in ons lichaam floreren en onze gezondheid ondersteunen
Wat zijn bacteriën?
Bacteriën zijn ééncellige organismen, die gemiddeld tienmaal kleiner zijn dan een cel van het menselijk lichaam. Daardoor zijn ze voor het blote oog onzichtbaar en alleen te zien door een microscoop. Er zijn vele soorten bacteriën, die voor wat betreft vorm en eigenschappen zeer verschillend kunnen zijn. Er zijn ronde, staafvormige, spiraalvormige en kommavormige bacteriën. 
Ze kunnen voorkomen in paren, in ketens of in trosvormige hopen. Sommige bacteriesoorten hebben zuurstof nodig om in leven te blijven (aerobe bacteriën), andere soorten hebben dat niet (anaerobe bacteriën). Daarnaast zijn er nog bacteriën, die wel in een zuurstofrijke omgeving kunnen leven, hoewel ze zelf geen zuurstof gebruiken (aerotolerante bacteriën). Bacteriën zijn van nature overal aanwezig: in de lucht, in het water en in de bodem. Ook op en in ons lichaam komen van nature veel nuttige bacteriën voor. Ze zitten bijvoorbeeld op de huid, in de mond, in de neus, in de oren, in de urinewegen en in de darmen.
Nuttige bacteriën òp ons lichaam – de huidflora
Op onze huid zitten heel veel goede bacteriën, die tezamen onze huidflora worden genoemd. Dit zijn nuttige bacteriën, die niet alleen onschadelijk, maar zelfs heel belangrijk voor ons zijn. De huid is namelijk – als ons grootste orgaan - voor bacteriën een gemakkelijke plek om zich te vestigen en dat geldt voor zowel schadelijke als onschadelijke bacteriën. Er kan echter maar één bacterie tegelijk op een plekje huid zitten; wanneer de huid is bezet door goede, nuttige bacteriën, is er voor schadelijke bacteriën dus geen plaats meer. Zo werkt de huidflora in zijn geheel als een soort schild en zorgt ervoor, dat onze huid gezond blijft en dat schadelijke bacteriën zich er zo min mogelijk op kunnen vestigen.
Nuttige bacteriën ín ons lichaam – de darmflora
De meeste van de nuttige bacteriën in ons lichaam leven echter in de darmen en dan vooral in de dikke darm. Deze kolonies van goede darmbacteriën worden in zijn geheel onze darmflora genoemd.
De darmflora bestaat uit meer dan 100.000 miljard bacteriën van meer dan 400 verschillende soorten. Er zijn in de darmen zelf 10-20x meer bacteriën aanwezig, dan er lichaamscellen in ons hele lichaam zijn!
De darmflora bestaat uit zowel nuttige als schadelijke bacteriën. Bij een gezonde darmflora zijn deze twee met elkaar in evenwicht en zorgen dan voor een goede spijsvertering. 
Nuttige darmbacteriën zijn bijvoorbeeld in staat eventuele, nog niet eerder verteerde voedselresten verder af te breken. Bij de verwerking van onverteerde koolhydraten ontstaan hierdoor zelfs zeer nuttige stoffen: de zogenaamde korte vetzuurketens. De cellen van het darmslijmvlies in de dikke darm gebruiken deze vetzuren weer als brandstof. De productie van de korte vetzuurketens stimuleert ook tegelijkertijd de peristaltiek (knijpende bewegingen) van de darm, waardoor de stoelgang vlot en zonder problemen zal verlopen. Verder is het in de darmen hetzelfde als op de huid: waar voldoende goede en nuttige bacteriën zitten, kunnen geen schadelijke bacteriën zich nestelen. Hoe meer nuttige bacteriën op de darmwand, hoe minder plek er dus voor schadelijke exemplaren zal zijn.
De darmflora en de natuurlijke weerstand
Wat men de ‘natuurlijk weerstand’ noemt, is in feite de verzamelnaam voor alle acties en reacties van het lichaam op een binnendringende ziekteverwekker (of dat nu een bacterie, virus of iets anders is), met het oogmerk deze zo snel mogelijk onschadelijk te maken. De natuurlijke weerstand kunnen we in twee delen onderscheiden, namelijk de afweer en het immuunsysteem.
Afweer
De afweer werkt als eerste en heel algemeen tegen alle binnenkomende ziekteverwekkers. Het is als het ware de eerste hindernis, de eerste drempel, die ziekteverwekkers moeten overwinnen om het lichaam binnen te kunnen dringen. Als de belangrijke onderdelen van de afweer kunnen worden genoemd:
- De huid; een gezonde en onbeschadigde huid is voor vele ziekteverwekkers een onneembare barricade.
- Het maagzuur, dat in staat is ziekteverwekkende bacteriën, schimmels e.d., die via de voeding het lichaam binnen komen, te doden.
- De darmflora, die het grootste gedeelte van de afweer vormt. Deze speelt niet alleen een belangrijke rol bij de spijsvertering en bij de aanmaak van onder meer het lichaam versterkende B-vitaminen en vitamine K (belangrijk voor de bloedstolling), maar beschermt ons ook tegen allerlei infecties. Zolang er namelijk voldoende goede bacteriën op de darmwand zitten, kunnen schadelijke bacteriën zich er niet vestigen en zullen dan met de ontlasting het lichaam worden uitgewerkt. Daarnaast produceren goede bacteriën bepaalde zuren, waardoor de groei van schadelijke bacteriën in de darmen wordt belemmerd.
Immuunsysteem
Het belangrijkste verschil tussen de afweer en het immuunsysteem is, dat het immuunsysteem niet zozeer algemeen werkt, maar meer specifiek, op één ziekteverwekker per keer. Het immuunsysteem is namelijk in staat een ziekteverwekker in het vizier te krijgen, te herkennen, te bestrijden en het ‘profiel’ ervan te onthouden. Bij een mogelijk volgende aanval van dezelfde ziekteverwekker zal het immuunsysteem de boosdoener daardoor sneller en effectiever kunnen bestrijden. Een gezonde darmflora en een goede conditie van het darmslijmvlies kunnen dit proces van herkennen, onthouden en leren van het immuunsysteem ondersteunen. Daarnaast is de darmflora als deel van het immuunsysteem ook van belang voor het herkennen en tolereren van een allergeen (een bestanddeel van een natuurlijke of kunstmatige stof) in de voeding of in het eigen lichaam.
Verstoring van de darmflora
Zolang de nuttige en de schadelijke bacteriën elkaar in de darmflora in evenwicht houden, is er dus niets aan de hand. Wanneer schadelijke bacteriën echter de overhand krijgen, zoals bijvoorbeeld bij een (bacteriële) voedselvergiftiging of bij een (virale) buikgriep, dan worden we ziek. Er zijn echter ook andere factoren, die het gezonde evenwicht van de darmflora kunnen verstoren, die deels van nature zullen ontstaan (bijvoorbeeld door ouderdom), deels met ziekte te maken hebben en deels voortkomen uit de gekozen leefstijl. Hierbij valt te denken aan onder meer:
- Ouder worden
- Infectie of ziekte
- Gebruik van antibiotica
- Gebruik van bepaalde andere medicijnen en/of bepaalde invasieve therapieën (zoals bijvoorbeeld operaties, chemokuren, bestralingen)
- Ongezonde
en/of eenzijdige voeding (zoals bijvoorbeeld veel geraffineerde voedingsmiddelen, suikerrijke en/of vetrijke voeding, met daarbij een groot tekort aan met name groente en fruit e.d.) - Roken
- Alcohol- en/of drugsgebruik
- Gebrek aan beweging.
Door deze factoren kan het aantal nuttige bacteriën in de darm verminderen. Als de nuttige bacteriën afnemen, zullen de schadelijke bacteriën ruimte krijgen en zich vermeerderen. Hierdoor zal het evenwicht van de darmflora verstoord raken, hetgeen naast een verzwakking van de natuurlijke weerstand ook andere klachten met zich mee zal kunnen brengen, zoals bijvoorbeeld buikpijn, winderigheid, krampen, diarree, verstopping of uiteindelijk zelfs kanker. Van sommige schadelijke bacteriën is namelijk bekend, dat zij kankerverwekkend kunnen zijn en die zul je zeker niet in je darmen willen laten toenemen. Wat kun je hier eventueel zelf aan doen en hoe zit dat dan? Hierover meer in Darmflora-probiotica-en-prebiotica.
Oxalis.
© 2017, foto's: Office.microsoft.com, Pixabay.com, Wikimedia Commons.
Voor meer artikelen van deze schrijfster, zie bijvoorbeeld:
Basis-van-de-orthomoleculaire-voedingsleer
Problemen-met-de-spijsvertering-hoe-komt-dat?
Problemen-met-de-spijsvertering-eiwitten-koolhydraten-en-vetten
Problemen-met-de-spijsvertering-onjuiste-voedselcombinaties
Problemen-met-de-spijsvertering-juiste-voedselcombinaties
Of lees verder op:
https://tallsay.com/oxalis of via
https://oxalisnatuurlijkewegen.wordpress.com/
Reacties (13)