Appeltje eitje salade - wortel

Door AsmaysRecepten gepubliceerd in Asmay's Recepten

Een ‘appeltje eitje’, deze salade met wortel. Door de friszoete smaak is wortelsalade vaak favoriet bij (jonge) kinderen, maar is ook door volwassenen zeker niet te versmaden.

De uitdrukking ‘appeltje eitje’ wil niet alleen zeggen, dat iets heel erg simpel is, maar ook dat het niet duur is: voor een appel en een ei. Dat is deze salade dan ook. Simpel en voordelig, met ingrediënten die je meestal wel in huis hebt of die goed betaalbaar zijn. Standaard met een appel en een ei erin.

Oude wortel als geneesmiddel?

De eetbare wortel heeft een wat onduidelijke geschiedenis, waardoor het moeilijk is te bepalen wanneer deze precies als regelmatige voedselbron werd gebruikt. Over duizenden jaren ontwikkelde de wortel zich van een kleine, taaie, bittere en vertakte gewaswortel tot een vlezige, zoete, gekleurde en eetbare groente. En lang voordat de wortel als groente werd gecultiveerd, werden diverse wilde soorten al aangeplant in kruidentuinen voor medicinaal gebruik. Archeologen hebben bijvoorbeeld zaad van wilde wortelenoorten aangetroffen in onder meer prehistorische grotten sinds het Mesoliticum (10.000 jaar geleden), waar het waarschijnlijk werd gebruikt voor medische of rituele doeleinden. Ook in oude Griekse en Romeinse geschriften wordt vooral melding gemaakt van de wortel en het zaad ervan als geneeskundig kruid en niet als voedingsbron.

Van vale wortel tot oranje peen

De geschiedenis van de ons zo bekende oranje wortel (of peen) is lang en complex. De wilde wortel van de oudheid is in feite de ‘oervoorvader’ van onze moderne versie en komt nog steeds in het wild voor. De wilde wortel groeide oorspronkelijk in Europa en in sommige delen van Azië. Het telen van wortelen was in vroeger tijden (vòòr het jaar 1000) blijkbaar het eerst bekend in de regio wat nu Afghanistan is. De wortelen waren toen vooral purper en wit gekleurd. Later kwam er nog een (natuurlijke) gele variant bij. In Afghanistan worden overigens tot op de dag van vandaag nog steeds purperen en witte wortelen geteeld, die door de plaatselijke stammen voornamelijk worden verwerkt tot een sterke alcoholische drank.

Rond 1100 verspreidde de wortelteelt zich via het Midden-Oosten en Noord-Afrika naar Spanje. Vanaf de 14e eeuw werd de wortel in geheel Europa verbouwd. Het waren echter vrij droge en taaie exemplaren, die meer op de pastinaak leken en in de middeleeuwen daar ook meestal mee werden verward.

Boven: winterpeen en pastinaak.

De oranje versie van de wortel werd in de 17e eeuw in de toenmalige Nederlanden ontwikkeld. De eerste, wilde wortelen, waarmee men wilde kruisen, werden door de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) vanuit Perzië (het tegenwoordige Iran) meegebracht. Deze werden gekruist met de inheemse wortelenoorten tot er een oranje kleur uitkwam, die men mooi vond. De kleur van de wortel werd vervolgens opgedragen aan de stadhouders van die tijd van het huis van Oranje-Nassau. Pas laat in de 17e eeuw verspreidde de teelt van de oranje wortel zich over de rest van Europa. Sindsdien wordt de wortelteelt gedomineerd door de oranje wortel; slechts in afgelegen gebieden worden nog van oudsher de originele wortelen geteeld. Maar de laatste tijd is er meer belangstelling ontstaan voor de anders gekleurde wortelen, de zogenaamde regenboogwortelen. Hierdoor worden deze ‘oude’ gekleurde varianten nu op kleine schaal in onder meer Nederland en Duitsland verbouwd en zijn in de winkels verkrijgbaar.

Van bittere wortel tot zoete peen

Tijdens al die processen van kruisen en kweken om de destijds zo gewenste oranje kleur te verkrijgen, slaagden de 17e eeuwse Nederlandse botanisten er ook in om de structuur en de smaak van de nieuwe oranje peen positief te veranderen. Deze groeide uit tot een langere en dikkere peen, die meer vlezig en sappig van structuur was dan de oorspronkelijke soort. Daarnaast werd de smaak duidelijk zoeter, hetgeen de groeiende populariteit van de groente in die tijd verklaarde. Eveneens wist men de teelt en opbrengst van het nieuwe gewas te stabiliseren en optimaliseren. In later tijden hebben botanisten uit binnen- en buitenland, waaronder de 19e eeuwse Fransman Louis de Vilmorin, nieuwe kruisingen en variaties van de oranje peen ontwikkeld, die tezamen de basis vormen voor de teelt van de hedendaagse oranje bospeen en de winterwortel.

Bospeen en winterwortel

Wortelen, ook wel bospeen of waspeen (dit is gewassen bospeen zonder loof) genoemd, kennen we tegenwoordig als een stevig, iets zoet smakend groentegewas, dat meestal vroeg in de lente wordt gezaaid en vaak aan het begin van de zomer al kan worden geoogst. Winterwortel of winterpeen lijkt veel op de bospeen, maar is beduidend groter en dikker. De structuur is vleziger en harder, de smaak iets minder zoet. Winterpeen wordt meestal halverwege de lente gezaaid, krijgt de hele zomer om te groeien en wordt dan aan het begin van de herfst geoogst. Winterpeen is veel langer houdbaar dan de zomerse bospeen en daarom altijd handig om in huis te hebben.

Gezonde wortelen en goed voor de ogen

Wortelen zijn gezond; ze zijn caloriearm en bevatten vitamine C, provitamine Betacaroteen, calcium en fosfor. (De aanduiding provitamine wil zeggen, dat deze stof pas in het lichaam wordt omgezet in een vitamine. Provitamine Betacaroteen wordt in het lichaam omgezet in vitamine A, dat bijvoorbeeld heel goed is voor onze ogen.)

Wanneer er geen ander vlees of vleesvervangend product wordt toegevoegd, neem dan als regel 2 eieren per persoon, om aan een voldoende hoeveelheid eiwitten in de maaltijd te komen.

Ingrediënten

Reken per persoon op ongeveer:

1 grote of 2 kleine appels
1-2 eieren
200 gram wortelen
2 eetlepels rozijnen
1 eetlepel honing
2 eetlepels citroensap
3 eetlepels zonnebloemolie
Peper en zout (naar smaak).

Verder nodig: een steelpan of eierkoker, een schilmesje of dunschiller, een grote zeef, een grove rasp, een grote schaal, een klein schaaltje.

Bereiding

Kook de eieren hard

Maak een dressing van de zonnebloemolie, het citroensap en de honing

Was de rozijnen, laat ze even uitlekken en voeg ze dan aan de dressing toe en laat deze er even in staan

Schrap de wortelen schoon

Rasp de wortelen op de grove rasp

Schil de appel en verwijder het klokhuis

Snij de appel in kleine blokjes

Meng de geraspte wortelen en de appelblokjes in een kom door elkaar

Schep de dressing met de rozijnen er door heen

Pel de gekookte eieren en snij ze in plakjes

Leg de plakjes ei over de wortelsalade

Strooi er eventueel naar smaak nog wat zout en peper over.

Variatie

Voor een meer nootachtige smaak, vervang de zonnebloemolie door sesamzaadolie of walnootolie.
Voeg wat gehakte noten aan de salade toe, zoals bijvoorbeeld walnoten, hazelnoten, amandelen of pecannoten.

Voeg wat zaden of pitten aan de salade toe, zoals bijvoorbeeld pompoenpitten, zonnebloempitten, pijnboompitten of sesamzaad.

Voor een oosters tintje: vervang de dressing door sojasaus of ketjap, eventueel gemengd met wat honing en/of citroensap.

Serveren

Serveer de wortelsalade als lunchgerecht.

Serveer de wortelsalade met (stok)brood, toast of (hartige) muffins.

Serveer de wortelsalade eens als salade bij een barbecue of picknick.

Serveer de wortelsalade als bijgerecht bij een oosterse maaltijd.

Serveer de wortelsalade als bijgerecht bij de avondmaaltijd
Serveer de wortelsalade als maaltijdsalade, eventueel met peulvruchten, gebakken aardappelen of patates frites erbij.

Eet smakelijk!