Ongetwijfeld zijn de doemscenario’s bekend. De aarde warmt steeds verder op, het ijs op de poolkappen kalft elk jaar verder af, het zeewater stijgt. Foto’s van NASA-satellieten hebben aangetoond dat de permanente ijslaag op aarde elke 10 jaar met ongeveer 9% afneemt. Wat als het ijs van de poolkappen helemaal zal zijn gesmolten? Wat gebeurt er dan precies?
Wereldwijde stijging waterpeil
Het waterpeil is in de laatste 100 jaar naar schatting zo’n 20 centimeter gestegen. Hiervoor bestaat –naast temperatuurstijging en ijsafkalving - echter nog een andere (wetenschappelijke) verklaring. Water heeft de hoogste dichtheid bij een temperatuur van 4 ⁰C. Een temperatuurstijging van de wereldzeeën zou dus een daling van de waterdichtheid betekenen; dezelfde hoeveelheid water neemt dan dus meer plaats in – het waterpeil stijgt.
Broeikaseffect verantwoordelijk voor temperatuurstijging op aarde
Bekend is inmiddels dat de temperatuur op aarde blijft stijgen; de veranderingen in ons dagelijkse en seizoensgebonden weerpatroon zijn daar sprekende voorbeelden van. Volgens sommige wetenschappers is dat (voor een deel althans) een natuurlijk fenomeen dat zich in de lange geschiedenis van de aarde al veel vaker heeft voorgedaan. Anderen voegen er echter aan toe dat die opwarming sneller dan ooit verloopt door de wereldwijde uitstoot van vooral kooldioxide. Deze nadelige uitstoot van industrieën en verkeer komt geheel voor rekening van de mens.
Smelten de polen evenredig weg?
Nee, zeggen wetenschappers. Als de temperatuur nog verder stijgt – en dat is zeker de verwachting – dan denkt men dat de polen hier heel verschillend op zullen reageren. Voor de Noordpool zijn de verwachtingen somber, voor de Zuidpool is de verwachting iets minder negatief.
Wat doet een verdere wereldwijde temperatuurstijging?
Noordpool
De Noordpool (vroeger ook wel aangeduid als Arctica) bestaat – met uitzondering van Groenland –geheel uit water. Dit water is bedekt met een ijslaag van enkele meters dik die met de seizoenen mee verandert. Deze ijslaag slinkt nu echter constant door de jaarlijkse temperatuurstijging op aarde. Er ontstaan meer en meer diepe scheuren in het ijs waardoor reusachtige schotsen en ijsbergen kunnen losraken. Nu dit proces in gang is gezet, zal het wegsmelten steeds sneller verlopen. In tegenstelling tot het ijs zelf – dat zonlicht reflecteert – zullen de waterplassen die zich op het ijs vormen steeds meer de warmte van de zon absorberen en zo het smelten bevorderen. Sommige wetenschappers verwachten dat de Noordpool al ijsvrij zal zijn in de zomer van 2020, anderen denken dat het ‘pas’ in 2050 een feit zal zijn. Toch verwachten deskundigen dat de stijging van de zeespiegel door het smelten van het Noordpoolijs ‘te overzien’ zal zijn. Daarbij gaat men er vanuit dat de Groenlandkap die op het land ligt in stand zou blijven; het smelten hiervan alleen al zou het wereldwijde waterpeil met circa 7 meter kunnen doen stijgen wat overal tot zeer ernstige problemen zou leiden.
Zuidpool
De Zuidpool of Antarctica is een continent van land waar de temperatuur nu zelden of nooit boven het vriespunt komt. De gemiddelde temperatuur is er -37 ⁰C. Het is er zo koud dat de atmosfeer geen vocht kan vasthouden en het sneeuwt er dan ook zelden. Antarctica is bedekt met een laag permanent ijs van ongeveer 2.200 meter dik. Naar schatting bevindt zich in dit dikke pak ongeveer 90% van al het ijs en circa 70% van al het zoete water op aarde.
De wereldwijde temperatuur zou drastisch moeten stijgen om het ijs hier te doen smelten. Een kleine temperatuurstijging zou volgens deskundigen zelfs een tegengesteld effect hebben. Door een lichte stijging in temperatuur zou de verdamping in het omliggende gebied groter worden, maar deze zou dan juist als sneeuw op het koude Antarctica neerdalen. De sneeuw zou vastvriezen aan het ijs; in dit scenario zou het waterpeil dan dalen en het ijspeil stijgen.
De opwarming van de aarde – hetzij natuurlijk, hetzij door de mens veroorzaakt – heeft echter al wel zijn invloed gehad op de buitenste delen van Antarctica, vooral het deel dat ten zuiden van Zuid-Amerika ligt. Een deel van het ijs breek er af en vormt in de oceaan ijsschotsen; sommige ervan drijven rond terwijl andere vast lijken te zijn gegroeid aan de zeebodem. Daarnaast is er sprake van afsmeltend ijs aan de randen van het ijscontinent op de grens van land en water; het warmere zeewater zou daar voor het afsmelten verantwoordelijk zijn. Een direct gevolg hiervan is al dat de hoeveelheid krill (klein garnaalachtig diertjes) behoorlijk is afgenomen. Dit heeft een duidelijke weerslag op de voedselketen in het gebied.
Wanneer ooit al het ijs van de landmassa van Antarctica echt zou smelten, zou dit het wereldwijde zeeniveau naar verwachting wel eens met meer dan 60 meter kunnen doen stijgen. De gevolgen hiervan zouden catastrofaal en vernietigend zijn.
Wereldwijde veranderingen
Wanneer Antarctica (nog) niet smelt en het smelten van het Noordpoolijs beperkt blijft tot de drijvende ijsmassa – waarbij de Groenlandkap intact zou blijven - wat zouden dan de gevolgen van de onontkoombare temperatuurstijging voor de aarde zijn?
De verwachtingen van de wetenschap zijn onder andere de volgende:
- De wereldtemperaturen zullen veranderen, klimaten en seizoenen zullen wijzigen en dit zal zijn weerslag hebben op de voedselproductie wereldwijd – afhankelijk van het gebied òf in positieve zin òf in negatieve zin.
- Zelfs
een kleine stijging van het zeepeil zou kustgebieden wereldwijd bedreigen. Het gevaar van fikse stormen die aan de kust dan grote overstromingen kunnen veroorzaken moet niet worden onderschat. Laaggelegen landen (zoals bijvoorbeeld Nederland) of eilandengroepen (zoals bijvoorbeeld de Malediven) zouden wel eens voor een groot deel onder water kunnen komen te staan. - Als de ijskappen losscheuren, zal het zoete water van de Poolmeren de wereldzeeën instromen. Het zeewater wordt dan minder zout. Hierdoor kan de stroming tussen de wereldzeeën in gevaar komen, omdat die circulatie vooral wordt aangezwengeld door koud, zout en daardoor zwaar water zoals bijvoorbeeld in de Groenlandzee. Klimatologisch gezien brengt dit nog meer veranderingen met zich mee. Daarnaast zullen kostbare ecosystemen hierdoor verloren gaan; onder meer algen en plankton kunnen uitsterven hetgeen weer enorme gevolgen voor het bestaan van zeezoogdieren en vissen zou hebben.
- Arctische
dieren zoals ijsberen, walrussen en zeehonden, maar ook vele vissoorten zullen hun leefwijze moeten aanpassen, anders zijn zij tot uitsterven gedoemd. Ook de mensen die op deze dieren jagen of vissen zullen vaak eeuwenoude tradities moeten inruilen voor andere manieren van bestaan.
Wordt de aarde een waterwereld?
In 1995 maakten Kevin Reynolds en Kevin Kostner de futuristische film ‘Waterworld’ waarin het smelten van de Poolkappen een feit was en de aarde vrijwel geheel onder water was gelopen. Een handjevol mensen had het overleefd en leefde sindsdien op vlotten. Biedt deze postapocalyptische film ons een blik in de (mogelijke) toekomst? Het is niet te hopen.
Kunnen we het tij nog keren? Nee, daarvoor is het al te laat. Vertragen kan nog wel, maar dan moet ieder land op de wereld met elkaar samenwerken en actief handelen bij het beperken en terugdringen van de kooldioxide-uitstoot. En dat zie ik voorlopig nog niet gebeuren.
Copyright: Robin93.
(2016) Foto’s: Pixabay.com.
Zie voor andere artikelen bijvoorbeeld ook:
Geologische-gaten-oudste-inslagkrater-ooit-ontdekt-in-Groenland
Zwabberende-polen-en-poolverschuivingen
of via:
Reacties (4)