Rusland: Tverskaya Ulitsa, meer dan een straat in Moskou

Door Asmay gepubliceerd in Reizen en vakantie

De weg naar het Kremlin

Wat de Champs-Élyssées is voor Parijs en de Kurfürstendamm voor Berlijn, is de Tverskaya Ulitsa voor Moskou. Een toonaangevende doorgangsweg en één van de hoofdaders in het hart van de Russische hoofdstad.

Achtergrond van de Tverskaya Ulitsa

De belangrijkste straat van Moskou is in gebruik sinds de Middeleeuwen. Het was toen al de hoofdweg vanuit het nog kleine Moskou naar Tver en Novgorod, richting St. Petersburg. Langs de route konden reizigers al snel datgene vinden, wat ze nodig hadden: herbergen, stallen en smidsen. Toen Moskou buiten de muren van het Kremlin uitbreidde, vestigden zich steeds meer mensen langs deze straat.

Tver-route naar Moskou eind 19e eeuw.

Opkomst van de Tver-route

Toen de Tver-route in 1713 werd verlengd tot aan St. Petersburg, werd Tverskaya Ulitsa daarmee de belangrijkste doorgangsweg van de stad. Het was trouwens ook de route die door de tsaar en zijn gevolg bij officiële bezoeken aan Moskou werd gereden. Op die route lagen destijds nog twee kloosters en vier kerken. De straat was nog niet breder dan 15 meter en het ‘wegdek’ bestond uit hout.

Linksboven: Tverskaya Ulitsa eind 19e eeuw. Linksonder: Tverskaya Ulitsa in 1935.

In de 19e eeuw werd de Tverskaya Ulitsa de meest toonaangevende doorgangsweg van Moskou, toen de straat bekend stond om zijn restaurants, theaters, hotels en winkels met Franse mode.

Stalin-tijdperk: een nieuw uiterlijk, een nieuwe naam

Tijdens de grootschalige reconstructies onder het Stalin-regime, tijdens de 30-er jaren van de 20e eeuw, werd het aanzien van (ook) deze straat ingrijpend gewijzigd. Allereerst werd de straat bijna driemaal zo breed, van 15 naar 42 meter. Daarnaast maakte men de straat zo recht mogelijk.

Hierdoor werden vele oude, aan de straat gelegen gebouwen gesloopt. Sommige gebouwen werden in achterliggende straten herbouwd. Van andere werden de stenen gebruikt voor de nieuwbouw van appartementenblokken voor sovjetarbeiders en hun gezinnen.

c3cf6179f83a534a5adf6670c16bd1e3_medium. De straat kreeg een nieuwe naam: Ulitsa Gorkogo, ter ere van de schrijver Maksim Gorki. Er verrezen nieuwe, prestigieuze sovjetgebouwen langs de Ulitsa Gorkogo.

De Tverskaya Ulitsa nu

Pas in 1990, na de val van het communisme, kreeg de straat haar oude naam weer terug. Nu is het weer één van Moskou’s belangrijkste en drukste winkel- en theaterstraten, waar je een vreemde mix van architectuurstijlen kunt terugvinden: bijna nog middeleeuwse zijstraten en hofjes, naast het dominante Stalinistische neoclassicisme en de hedendaagse ultramoderne, 21e eeuwse bouwprojecten.

Tverskaya Ulitsa , een drukke zesbaansweg, dwars door Moskou.

Een paar bijzondere bezienswaardigheden aan de Tverskaya Ulitsa

De Tverskaya Ulitsa is een lange straat met een groot aantal bijzondere en historische gebouwen en bezienswaardigheden. Ik noem er een paar.

Een supermarkt op niveau: Jelisejev

Aan de Tverskaya No. 17 staat de beroemdste delicatessenwinkel van Moskou, die nu weer de oorspronkelijke, oude naam Jelisejev draagt. In de Sovjettijd droeg de winkel de naam Gastronom No. 1.

De winkel van Jelisejev.

Rond 1825 woonde de getalenteerde vorstin en hofdame Zinaida Volkonskaya in dit fraaie huis. Zij gold als een gerenommeerde gastvrouw en haar soirees met zang, dans en gedichten werden dan ook druk bezocht door iedereen in Moskou, die gezien wilde worden. Onder de toenmalige 'jetset' van Moskou, bevonden zich veel beroemde schilders, schrijvers en dichters. Zo was zij bijvoorbeeld goed bevriend met de schrijver en dichter Alexander Poesjkin, een grootheid in de Russische literatuur.

Antieke klokken boven de appels, kroonluchters boven de slagerij. Het is even wennen.

Links: wachten bij de slager.
Linksonder: in de rij voor de kassa.

In 1898 kocht Grigorij Jelisejev het gebouw. Zijn familie had al vanaf 1813 een goedlopende delicatessenzaak in St. Petersburg, maar hij achtte de tijd rijp voor uitbreiding in de hoofdstad. Jelisejev liet het interieur weelderig en luxueus opknappen: met kroonluchters, zuilen, spiegels, schilderijen, klokken en glas in lood.

Oorspronkelijk een delicatessenwinkel, nu is het een uiterst fraaie supermarkt. Er is, naast alle verse levensmiddelen, een grote keur aan geïmporteerde en Russische delicatessen en dranken te koop. Je vindt hier werkelijk alles: verse groenten, fruit, zuivelproducten uit Nederland en België, Franse kaas, Engelse koekjes, Duitse soepen, Amerikaanse cakemixen enz. enz. Maar natuurlijk onbetaalbaar voor de gewone Russische burger. Deze zaak is - net als de meeste grote supermarkten in Moskou – wel 24 uur per dag open.

Stadhuis van Moskou

Aan de Tverskaya Ulitsa ligt het Tverskayaplein. Dit is het zenuwcentrum van de stad. (Niet te verwarren met het Kremlin, het zenuwcentrum van het land.)

Aan de westzijde verheft zich dominant het roodgekleurde Stadhuis. Het werd in 1782 ontworpen door Matvej Kazakov. Voor de Russische Revolutie diende het gebouw als residentie van de gouverneur-generaal. Later was de Mossovjet hierin gevestigd en werd het officieel het Stadhuis van Moskou. Door ingrijpende verbouwingen in 1944-46 werd het gebouw in hoogte meer dan verdubbeld.

Tverskayaplein, parkeerplein voor het (rode) Stadhuis, met het standbeeld van stichter van de stad Youri Dolgoroukij.

Het Stadhuis van Moskou kijkt uit op het (kleine) Tverskayaplein. Vanuit dit plein wordt de bewaking van het pand geregeld door de zwaarbewapende Russische ME. Moskou heeft sinds de Tsjetsjeense oorlogen (van 1994-96 en vanaf 1999) nogal wat te verduren gehad van zelfmoordbomaanslagen in metrostations en in openbare gebouwen (o.a. het Dubrovka musicaltheater, oktober 2002) waarbij vele slachtoffers te betreuren waren. Er is sindsdien een constante verhoogde paraatheid bij vooral belangrijke overheidsgebouwen.

Standbeeld van de stichter van Moskou

Het Tverskayaplein wordt verder beheerst door een ruiterstandbeeld van de stichter van Moskou, Youri Dolgoroukij.

Rechts: het standbeeld van Youri Dolgoroukij.

In een oud manuscript van 1147 wordt voor het eerst aan Moskou gerefereerd als stad. De toenmalige heerser en prins zou in 1156 houten muren om de stad hebben laten bouwen, met een gracht eromheen, om vijanden buiten te houden. Het beeld, dat bedoeld was ter ere van de 800ste verjaardag van de stad in 1947, is pas onthuld in 1954, zeven jaar na het jubileum.

Hotel National

Aan het einde van de Tverskaya Ulitsa, vlakbij het Rode Plein, staat het gebouw van Hotel National. Vòòr de Russische Revolutie was dit het mooiste en meest prestigieuze hotel van Moskou. Het hotel werd ontworpen door Aleksandr Ivanov in een mix van Jugendstil en Neoclassicisme. Het hotel werd gebouwd in 1903 en kostte bijna 1 miljoen roebel, een vermogen in die tijd.

Hotel National.

Na de Russische Revolutie werd het Hotel geconfisqueerd. Lenin gebruikte het kort als basis voor zijn bolsjewistische regering in Moskou. Later werd het gebouw gebruikt als verblijf voor prominente leden van de Communistische Partij en gewaardeerde buitenlandse gasten. Inmiddels is het hotel weer teruggebracht in de staat van voor de Russische Revolutie en is ook nu nog één van de mooiste hotels van de stad.

Doema

858606bac6e08384bb8c29451e95d002_medium. Tegenover het Hotel National ligt (de zijkant van) het enorme gebouw, waarin het Russische Parlement, de Doema, is gevestigd.

Het imposante, tien verdiepingen hoge blokgebouw werd gebouwd in de 30-er jaren van de 20e eeuw.

Om ruimte te maken zijn de paleizen van twee vooraanstaande adellijke families (te weten Prins Gagarin en Prins Golisyn) gesloopt.

Linksboven en linksonder: de Zetel van de Doema, binnen en buiten. Een voorbeeld van Stalinistische architectuur.

Het gebouw diende allereerst voor de huisvesting van de Sovnarkom (Raad van Volkscommissarissen), later voor de Gosplan (Centraal Plancomité voor de implementatie van Stalins hervormingsplannen) en nu is dus de Doema, het Russische Parlement, er in gevestigd.

Tot slot

Hoewel in het Westen minder, of zelfs in het geheel niet, bekend, verdient de Tverskaya Ulitsa als belangrijkste straat van de Russische hoofdstad en met een omvangrijke geschiedenis, in mijn ogen althans, toch een beetje aandacht. Waarvan akte!