Alle voedingsmiddelen hebben eigen en onderling verschillende eigenschappen, waardoor zij ook verschillend in het lichaam worden verteerd. Sommige voedingsmiddelen kunnen elkaars verwerking zelfs vertragen, belemmeren of anderszins bemoeilijken. Dit zal iemand met een zwakke spijsvertering beslist last bezorgen en – wanneer er verder niets aan wordt gedaan – uiteindelijk kunnen leiden aandoeningen in het maag-darmstelsel.

Volgens de Ayurveda

De Ayurveda kent geen vaste lijst met voedingsmiddelen, die je niet of die je juist wel moet eten. Het hangt er immers af of iemands spijsvertering goed is, welke voedselcombinaties problemen opleveren en welke voedselcombinaties ‘goed vallen’. In deze Indiase voedingsleer kijkt men ook specifiek naar de virya en/of de vipak van het voedsel.

• Met virya wordt bedoeld, dat elk soort voedsel een bepaalde werking heeft op het verteringsproces in het maag-darmkanaal. Meestal is die werking òf verkoelend, òf verhittend; dat wil zeggen Agni-verhogend of Agni-verlagend (zie ook deel 5 hieronder).
• Bij vipak kijkt men naar het effect, dat een bepaalde soort voedingsmiddel heeft nà de vertering, dus in de dikke darm. Meestal zal dat effect zijn: zoet, zuur of scherp. Wanneer er in een voedselcombinatie dus voedingsstoffen zitten, die een verschillende vipakhebben, dan kunnen deze in de dikke darm een verstorende invloed op elkaar hebben.

Volgens de Ayurveda is er dan ook sprake van verkeerde voedselcombinaties, wanneer:

• Voedingsmiddelen van elkaar verschillen voor wat betreft virya en/of vipak.
• Voedingsmiddelen worden gecombineerd, die verschillende verteringstijden nodig hebben.

Zo heeft fruit gemiddeld een half uur nodig om te worden verteerd - met meloen als kortste (circa 15 minuten) en banaan als langste (circa 30 minuten) - terwijl vlees soms wel meer dan 6 uur nodig heeft om het hele spijsverteringstraject te doorlopen. Een combinatie van fruit en vlees zal hierdoor over het algemeen niet goed vallen; voor het vlees op enige wijze is verteerd, zal het fruit al in de maag gaan gisten.

In de Ayurveda wordt echter in gerechten volop gebruik gemaakt van kruiden en specerijen, die er weer voor kunnen zorgen, dat een op papier slechte voedselcombinatie toch goed kan worden verteerd. Van sommige combinaties is echter uit ervaring bekend, dat deze het best kunnen worden vermeden.

Algemene richtlijnen voor een gezonde voeding

Onderstaande richtlijnen komen uit de Ayurveda, maar zijn tevens afgestemd op de aanbevelingen van de moderne voedingsleer en de orthomoleculaire praktijk. Het kan vooral mensen helpen, die regelmatig last van hun spijsvertering hebben, hetzij doordat hun Agni en/of hun Dosha’s uit balans zijn geraakt, hetzij door andere gezondheidsklachten. Voor degenen, die een goede spijsvertering zonder klachten hebben en waar dus het spijsverteringsvuur (Agni) sterk en in evenwicht is, is strikte naleving uiteraard niet noodzakelijk.

1. Afgeraden wordt de combinatie van koolhydraten en eiwitten. Hieronder vallen de oer-Hollandse combinaties van brood en kaas, aardappelen en vlees, en de (Italiaanse) pasta met kaassaus. De koolhydraat-eiwit-combinatie is namelijk zwaar te verteren en zal iemand met een zwakke spijsvertering zeker last bezorgen. Granen en peulvruchten (bonen, erwten, linzen) kunnen wel worden gecombineerd, omdat peulvruchten gedeeltelijk uit koolhydraten en uit (plantaardige) eiwitten bestaan.
2. Afgeraden wordt om fruit te combineren met eiwitten (vlees, gevogelte, vis, eieren) en om fruit samen te eten met zetmeelrijke groenten (zoals bijvoorbeeld aardappelen, zoete aardappelen, pompoen, pastinaak of wortel). De verschillende koolhydraten (fruitsuikers en zetmeel) combineren slecht met eiwitten en slecht met elkaar; de fruitsuikers hebben snel de neiging in de maag te gaan gisten.
3. Wat betreft de vochtinname, is het beter om bij de warme maaltijd een warme of lauwwarme drank te gebruiken. Zeker geen oude of ijskoude dranken, omdat deze de Agni (het spijsverteringsvuur) verzwakken.
4. Drink niets vlak voor de maaltijd; het is beter om tijdens het eten kleine slokjes te drinken. Eén glas tijdens de maaltijd is overigens voldoende; meer drinken kan de spijsvertering verstoren.
5. Eet zo mogelijk ’s middags een warme maaltijd of in ieder geval iets warms, zoals bijvoorbeeld een kopje soep. Midden op de dag is de Agni namelijk het hoogst.
6. Gebruik ’s avonds geen zuivelproducten en geen chocola meer. Zuivel is belastend voor de spijsvertering en vergt daarom veel energie, waardoor je problemen met inslapen kunt hebben. Wel kun je warme melk met verwarmende kruiden (zoals gember of anijs) erin drinken. Chocola bevat opwekkende stoffen en past daarom beter in de ochtend dan in de avond.
7. Zorg voor voldoende tijd tussen de maaltijden, zodat de spijsvertering goed zijn werk kan doen. Het beste is om ongeveer 3 tot 4 uur tussen elke maaltijd aan te houden. Tussendoortjes zijn goed, maar kies voor kleine porties en licht verteerbare producten (bijvoorbeeld een stuk fruit, een rijstwafel of een cracker). Anders krijgt het lichaam onvoldoende tijd om alle voeding te verteren en raakt de spijsvertering overbelast, met klachten tot gevolg.
8. Eet niet te veel, maar ook niet te weinig. Beide kunnen tot gewichtsproblemen leiden en zijn niet goed voor de gezondheid. De maag dient na de maaltijd voor ongeveer driekwart vol te zijn, dus nooit je helemaal vol eten.
9. Gebruik vooral voedingsmiddelen, die zo vers mogelijk zijn. Vermijd zoveel mogelijk kant-en-klaar producten in zakjes en pakjes, met name die producten, die (veel) kunstmatige toevoegingen bevatten.
10. In de Ayurveda wordt hergebruik van kliekjes van de vorige dag afgeraden; omdat deze maaltijdresten niet meer vers zijn, worden zij als meer belastend voor het lichaam gezien.
11. Zorg dat de maaltijd er aantrekkelijk en het liefst kleurrijk uitziet; dit stimuleert het spijsverteringsproces, want je ‘eet’ ook met je ogen. Schep een bord niet vol. Je kunt beter voor een tweede keer nog een beetje bijscheppen.
12. Neem de tijd om rustig te eten en vermijd storende factoren, zoals tegelijkertijd tv-kijken, internetten of ruzie aan tafel zoveel mogelijk. Tijd en rust tijdens de maaltijd zorgen voor een betere spijsvertering en daarmee voor een goede opname van de voedingsstoffen.
13. Vergeet niet om goed te kauwen. Dit bevordert de spijsvertering. Probeer om het voedsel niet te snel door te slikken, maar om het zo lang mogelijk in de mond te houden en te kauwen. Enerzijds proef je je eten beter, anderzijds zul je eerder een verzadigingsgevoel krijgen en je dus niet snel overeten.
14. Gebruik  zoveel mogelijk voedsel uit het seizoen uit de eigen streek of uit de eigen klimaatzone. Wat groeit in onze omgeving past het beste bij onze eigen eigenschappen. Daarom is het in Noord-Europese landen eigenlijk noch verstandig noch gezond om ’s winters regelmatig citrusfruit te eten; je kunt veel beter koolsoorten van de koude grond (zoals boerenkool) tot je nemen, omdat daar alles – inclusief de hoeveelheid vitamine C - in zit die je als Noord-Europeaan nodig hebt.
15. Zorg voor voldoende gezond vet in de voeding door af en toe ongebrande en ongezouten noten en zaden te eten. Maak verder zo veel mogelijk gebruik van koude, onverzadigde vetten in bijvoorbeeld salades, naast dierlijke vetten in zuivelproducten. Eet zo min mogelijk gefrituurd eten – frituurolie bevat namelijk behoorlijk veel ongezonde transvetten – of in veel vet gebakken voedsel.
16. Wees voorzichtig met zout, heet en gekruid eten. Dit is tevens nog een reden om zoveel mogelijk kant-en-klare producten te vermijden, omdat daar over het algemeen (te) veel zout in zit.
17. Gebruik zoveel mogelijk de volkoren versie van graan- en rijstproducten, omdat daar veel onoplosbare vezels inzitten. Deze zorgen voor een goede darmfunctie en een betere stoelgang.
18. Eet zoveel mogelijk plantaardige producten en zo min mogelijk vleesproducten. Vlees is en blijft namelijk zeer belastend voor de spijsvertering. Wanneer je op dit gebied al klachten hebt, is het zeker de moeite waard om eens te zien hoe een eetpatroon met weinig of geen vlees bevalt.
19. Houdt zover het kan een vaste regelmaat aan voor het tijdstip van de maaltijden. De spijsvertering zal zich daar op instellen. Onregelmatig eettijden door werk, vergeetachtigheid, onachtzaamheid of onverschilligheid kunnen de Agni verstoren.
20. Als het kan, probeer af en toe eens een vastendag of sapdag in te plannen. Dit brengt de spijsvertering even tot rust en het lichaam krijgt de mogelijkheid om extra afvalstoffen af te voeren.

Oxalis.

© 2016, foto's: Office.microsoft.com, Pixabay.com, Wikimedia Commons.

Voor meer artikelen van deze schrijfster, zie bijvoorbeeld:

Traditionele-Indiase-voedingsleer-2-Dhatu-s-en-Dosha-s

Traditionele-Indiase-voedingsleer-3-Vata-Pitta-en-Kapha-en-het-menstype

Traditionele-indiase-voedingsleer-4-Vata-Pitta-en-Kapha-en-passende-voeding

Traditionele-indiase-voedingsleer-5-Agni, het stofwisselingsvuur

Traditionele-indiase-voedingsleer-7-overgewicht

Of lees verder op:

https://tallsay.com/oxalis of via

https://oxalisnatuurlijkewegen.wordpress.com/

Tallsay is een leuke en makkelijke manier om verhalen, artikelen en recepten te publiceren. Publiceer vandaag nog jouw eerste artikel!