In ons lichaam komen de vijf elementen Ether, Lucht, Vuur, Water en Aarde (zie ook: De Ayurveda) naar voren als drie basiskrachten, namelijk Vata, Pitta en Kapha. Deze drie energieën sturen al onze lichamelijke en geestelijke processen aan. Afhankelijk van hun gesteldheid – in balans of uit balans – worden zij soms Dhatu’s, maar meestal Dosha’s genoemd.

Zeven Dhatu’s

Als onze constitutie geheel in balans is en dus algehele gezondheid is bereikt, worden de drie basiskrachten (Vata, Pitta en Kapha) ook wel Dhatu’s genoemd. Het begrip Dhatu (betekenis: basiselement) wordt echter meestal gebruikt in een andere betekenis.

Ons lichaam bestaat volgens de Ayurveda uit zeven verschillende soorten weefsels. Deze lichaamsweefsels worden de zeven Dhatu’s genoemd en dienen in dit opzicht niet te worden verward met de hierboven genoemde drie basiskrachten.

Aan de basis van de zeven Dhatu’s staat altijd voeding, omdat deze immers de bouwstoffen voor ons lichaam levert. Samen zorgen de zeven Dhatu’s voor de gezondheid van het lichaam, waarbij de eerste Dhatu zorgt voor opbouwstoffen voor de tweede Dhatu, de tweede Dhatu weer een voorwaarde is voor de aanmaak van de derde Dhatu enz. enz. enz. Op deze wijze komen alle Dhatu’s uit elkaar voort en zijn zij afhankelijk van elkaar. De onderscheiding van de zeven Dhatu’s is als volgt:

1. Rasa (lymfe)
   Lymfe bevat alle beschermende stoffen en het plasma. Deze leveren alle benodigde stoffen voor de opbouw en het onderhoud van het lichaam.

2. Rakta (bloed)
   Bloed levert zuurstof en voedingsstoffen door het hele lichaam aan en voert koolmonoxide en afvalstoffen af.
3. Mamsa (spierweefsel)
   De spieren zorgen voor beweging en kracht.
4. Meda (vet)
   Zonder vet kan ons lichaam niet functioneren; het heeft vet nodig voor smering, soepelheid, bescherming en als reservevoorraad.
5. Asthi (kraakbeen)
   Kraakbeen geeft het lichaam op diverse plekken (vooral in de gewrichten) ondersteuning en beweging.
6. Majja (been en zenuwen)
   Been geeft het lichaam in de vorm van het skelet de voornaamste ondersteuning, de zenuwen zorgen voor het doorgeven van prikkels en informatie.
7. Sukra (sperma en ovum)
   Deze zorgen als het ware voor de genetische databank en maken het hebben van nageslacht mogelijk.

Drie Dosha’s

Als onze constitutie uit balans is, hetgeen helaas meer voorkomt, wordt er gesproken over Dosha’s (betekenis: fout). Elk van de Dosha’s heeft een aantal specifieke eigenschappen, lichamelijke kenmerken, psychische gedragingen en handelingen. De drie Dosha’s worden onderscheiden als Vata, Pitta en Kapha. Zij vormen in de Ayurveda het fundament van de ziekteleer.

1. Vata
   Vata is een combinatie van de twee aandrijvende elementen, te weten Ether en Lucht. Vata is dan ook samen te vatten in het begrip beweging. Dit principe is lichamelijk verantwoordelijk voor onder meer de bloedsomloop, het spierstelsel, het zenuwstelsel en de ademhaling. Op geestelijk gebied is Vata verbonden met onze zintuigen: wat we kunnen waarnemen en verwerken, maar tevens waarop we kunnen reageren (communicatie en reactievermogen). Vata heeft als eigenschappen: transparant, verkoelend, droog, dor, ruw, doordringend en beweeglijk.
2. Pitta
   Pitta wordt gevormd door de twee bewegende elementen, namelijk Vuur en Water. Pitta staat voor transformatie. Dit principe bestuurt alle chemische veranderingen en verbrandingsprocessen in ons lichaam, waaronder de hormoonhuishouding, de spijsvertering en de aanmaak van de (daarvoor benodigde) enzymen. Daarnaast gaat Pitta ook over de ogen, die beelden kunnen omzetten in zenuwprikkels en vervolgens in gedachten. Op geestelijk vlak zorgt Pitta voor intelligentie, scherpzinnigheid en krachtige emoties (zoals bijvoorbeeld boosheid, haat en jaloezie). Pitta heeft als eigenschappen: heet, pittig, licht, stroperig, vloeibaar, bevochtigend en beweeglijk.
3. Kapha
   Kapha wordt gevormd door de twee verbindende elementen, te weten Water en Aarde. Kapha is het principe van verbinding. Kapha zorgt voor vorm en manifestatie, kracht en stabiliteit. In ons lichaam speelt Kapha een belangrijke rol bij het immuunsysteem en bij de vorming en het behoud van de ondersteunende weefsels, zoals de botten, het kraakbeen, de spieren en de pezen. Op geestelijk gebied geeft Kapha uithoudingsvermogen en standvastigheid. Kapha heeft als eigenschappen: traag, zwaar, grof, koud, ondoorzichtig, kleverig, dik en glad.

Zeven constituties

Het begrip constitutie is een veel gebruikte term in de homeopathie en wordt sindsdien ook in andere (natuur-) geneeskundige kringen toegepast. Onder ‘constitutie’ verstaan wij de aangeboren en de verworven geestelijke en fysieke gesteldheid van een persoon. De constitutie is vooral herkenbaar  aan de lichaamsbouw, de wijze van reageren, de uitstraling en het communicatievermogen. De lichamelijke en geestelijke (oftewel constitutionele) eigenschappen zijn per individu verschillend, omdat ze altijd een unieke combinatie van erfelijkheid, levensontwikkeling en levensloop vormen. De constitutie bepaalt tevens de vatbaarheid (oftewel predispositie) van een persoon voor het ontwikkelen van bepaalde aandoeningen en ziekten.

In de Ayurveda worden zeven constituties onderscheiden. Het is immers nooit zo, dat iemand voor 100%, geheel en al, één Dosha in zich heeft. Er zal altijd sprake zijn van een combinatie van Dosha’s, omdat deze alle drie in al het leven vertegenwoordigd zijn. Meestal zullen er één of twee aspecten overheersen, maar het kan ook zijn dat alle Dosha’s gelijkelijk in een constitutie vertegenwoordigd zijn.  De onderverdeling volgens de Ayurveda is als volgt:

1. Vata
2. Pitta
3. Kapha
4. Vata-Pitta
5. Pitta-Kapha
6. Vata-Kapha
7. Vata-Pitta-Kapha.

Voor het vaststellen van het juiste constitutietype is de deskundigheid van een Ayurvedisch arts of therapeut nodig. Deze kan exact bepalen, welke iemands oorspronkelijke constitutie is en wat er uit balans is geraakt.

Mogelijke klachten bij de drie Dosha’s

Hieronder volgen enkele voorbeelden van klachten, die merkbaar kunnen worden/zijn wanneer één van de drie Dosha’s uit balans is.

Vata - verlaagd

Een verlaagde Vata kan leiden tot lichamelijke klachten, zoals ademhalingsstoornissen, uitdroging, slechte spijsvertering, verstoorde stoelgang en urineproductie, vermindering van het waarnemings- en reactievermogen, verslechtering van het geheugen. Op geestelijk gebied kan een verlaagde Vata zich uiten in een verminderde levenslust en gebrek aan enthousiasme. Men wordt sneller ziek: een Vata-constitutie geeft hooggevoeligheid, waardoor er (te) veel informatie uit de omgeving wordt opgepikt.

Vata - verhoogd

Lichamelijke symptomen kunnen zijn: donker gekleurde huid, nagels, urine en ontlasting, ruwe huid, ondergewicht, duizeligheid, verstopping, verzwakking, praat veel maar met een slechte articulatie. Geestelijk is een verhoogde Vata te herkennen aan snel oordelen, frustratie en irritatie en veeleisend gedrag.

Vata wordt versterkt door haast, gebrek aan ritme en regelmaat, stress, hoge werkdruk, hitte, veel reizen, angst en een overmaat aan informatie (bijvoorbeeld door tv, internet, telefoon, sociale media, maar ook intense besprekingen of extra studies naast het gewone – al drukke – leven). Het zijn allemaal aspecten met een te veel aan beweging en/of informatie, die een verhoogde Vata geven. In de huidige maatschappij hebben dan ook veel mensen last van een verhoogde Vata.

Vata wordt overigens in de Ayurveda ook wel “de koning van de Dosha’s” genoemd, omdat het merendeel (ongeveer 60%) van aandoeningen en ziekten voortkomt uit een disbalans van Vata.

Pitta - verlaagd

Een verlaagde Pitta zorgt voor een slechte stofwisseling en een verminderde spijsvertering. Tevens kan sprake zijn van een ongezonde huidskleur en een wisselende lichaamstemperatuur. Geestelijk gezien, leidt een verlaagde Pitta tot angsten, irritatie, koppigheid en geestelijke vervlakking.

Pitta - verhoogd

Een verhoogde Pitta kan leiden tot erge dorst, koorts, slechte slaap, ontstekingen en een verslechterd gezichtsvermogen. Er is een duidelijke voorkeur voor en behoefte aan koelte en koude voeding.

Op geestelijk vlak kan een verhoogde Pitta leiden tot vermoeidheid, desinteresse en moedeloosheid.

Kapha - verlaagd

Lichamelijke symptomen bij een verlaagde Kapha kunnen zijn: (te) veel speeksel, slijmvorming, verzwakte gewrichten, dorst en verhoogde lichaamstemperatuur. Het kan zelfs uitmonden in een totale lichamelijke uitputting. Op het gebied van de geest kan een verlaagde Kapha zorgen voor jaloezie, ontevredenheid, onverdraagzaamheid, onwrikbaarheid en starheid.

Kapha - verhoogd

Verhoogde Kapha ontstaat door te weinig activiteit, meestal gecombineerd met te vaak en te veel eten. Gevolg is dan overgewicht en eventueel ook diabetes. Daarnaast zijn er nog de lichamelijke klachten traagheid, slaperigheid, stijfheid in spieren en gewrichten, ademhalingsproblemen, hoest, geringe eetlust, bleke ontlasting en lichtgekleurde urine. Geestelijk gezien kan een verhoogde Kapha uitmonden in besluiteloosheid, onverschilligheid, luiheid en lethargie.

Zowel bij een verlaagde als bij een verhoogde Kapha kan er sprake zijn van oedeem (vasthouden van vocht), een typisch probleem bij deze constitutie.

Oxalis.

© 2016, foto's: Office.microsoft.com, Pixabay.com, Wikimedia Commons.

Voor meer artikelen van deze schrijfster, zie bijvoorbeeld:

Traditionele-indiase-voedingsleer-3-Vata-Pitta-en-Kapha-en-het-menstype

Traditionele-indiase-voedingsleer-4-Vata-Pitta-en-Kapha-en-passende-voeding

Traditionele-indiase-voedingsleer-5-Agni

Traditionele-indiase-voedingsleer-6-verkeerde-voedselcombinaties

Traditionele-indiase-voedingsleer-7-overgewicht

Of lees verder op:

https://tallsay.com/oxalis of via

https://oxalisnatuurlijkewegen.wordpress.com/

Tallsay is een leuke en makkelijke manier om verhalen, artikelen en recepten te publiceren. Publiceer vandaag nog jouw eerste artikel!