In ons lichaam komen de vijf elementen Ether, Lucht, Vuur, Water en Aarde (zie ook: De Ayurveda) naar voren als drie basiskrachten, namelijk Vata, Pitta en Kapha. Deze drie energieën sturen al onze lichamelijke en geestelijke processen aan. Afhankelijk van hun gesteldheid – in balans of uit balans – worden zij soms Dhatu’s, maar meestal Dosha’s genoemd.
Als onze constitutie geheel in balans is en dus algehele gezondheid is bereikt, worden de drie basiskrachten (Vata, Pitta en Kapha) ook wel Dhatu’s genoemd. Het begrip Dhatu (betekenis: basiselement) wordt echter meestal gebruikt in een andere betekenis.
Ons lichaam bestaat volgens de Ayurveda uit zeven verschillende soorten weefsels. Deze lichaamsweefsels worden de zeven Dhatu’s genoemd en dienen in dit opzicht niet te worden verward met de hierboven genoemde drie basiskrachten.
Aan de basis van de zeven Dhatu’s staat altijd voeding, omdat deze immers de bouwstoffen voor ons lichaam levert. Samen zorgen de zeven Dhatu’s voor de gezondheid van het lichaam, waarbij de eerste Dhatu zorgt voor opbouwstoffen voor de tweede Dhatu, de tweede Dhatu weer een voorwaarde is voor de aanmaak van de derde Dhatu enz. enz. enz. Op deze wijze komen alle Dhatu’s uit elkaar voort en zijn zij afhankelijk van elkaar. De onderscheiding van de zeven Dhatu’s is als volgt:
Rasa (lymfe)
Lymfe bevat alle beschermende stoffen en het plasma. Deze leveren alle benodigde stoffen voor de opbouw en het onderhoud van het lichaam.
Als onze constitutie uit balans is, hetgeen helaas meer voorkomt, wordt er gesproken over Dosha’s (betekenis: fout). Elk van de Dosha’s heeft een aantal specifieke eigenschappen, lichamelijke kenmerken, psychische gedragingen en handelingen. De drie Dosha’s worden onderscheiden als Vata, Pitta en Kapha. Zij vormen in de Ayurveda het fundament van de ziekteleer.
Het begrip constitutie is een veel gebruikte term in de homeopathie en wordt sindsdien ook in andere (natuur-) geneeskundige kringen toegepast. Onder ‘constitutie’ verstaan wij de aangeboren en de verworven geestelijke en fysieke gesteldheid van een persoon. De constitutie is vooral herkenbaar aan de lichaamsbouw, de wijze van reageren, de uitstraling en het communicatievermogen. De lichamelijke en geestelijke (oftewel constitutionele) eigenschappen zijn per individu verschillend, omdat ze altijd een unieke combinatie van erfelijkheid, levensontwikkeling en levensloop vormen. De constitutie bepaalt tevens de vatbaarheid (oftewel predispositie) van een persoon voor het ontwikkelen van bepaalde aandoeningen en ziekten.
In de Ayurveda worden zeven constituties onderscheiden. Het is immers nooit zo, dat iemand voor 100%, geheel en al, één Dosha in zich heeft. Er zal altijd sprake zijn van een combinatie van Dosha’s, omdat deze alle drie in al het leven vertegenwoordigd zijn. Meestal zullen er één of twee aspecten overheersen, maar het kan ook zijn dat alle Dosha’s gelijkelijk in een constitutie vertegenwoordigd zijn. De onderverdeling volgens de Ayurveda is als volgt:
Voor het vaststellen van het juiste constitutietype is de deskundigheid van een Ayurvedisch arts of therapeut nodig. Deze kan exact bepalen, welke iemands oorspronkelijke constitutie is en wat er uit balans is geraakt.
Hieronder volgen enkele voorbeelden van klachten, die merkbaar kunnen worden/zijn wanneer één van de drie Dosha’s uit balans is.
Een verlaagde Vata kan leiden tot lichamelijke klachten, zoals ademhalingsstoornissen, uitdroging, slechte spijsvertering, verstoorde stoelgang en urineproductie, vermindering van het waarnemings- en reactievermogen, verslechtering van het geheugen. Op geestelijk gebied kan een verlaagde Vata zich uiten in een verminderde levenslust en gebrek aan enthousiasme. Men wordt sneller ziek: een Vata-constitutie geeft hooggevoeligheid, waardoor er (te) veel informatie uit de omgeving wordt opgepikt.
Lichamelijke symptomen kunnen zijn: donker gekleurde huid, nagels, urine en ontlasting, ruwe huid, ondergewicht, duizeligheid, verstopping, verzwakking, praat veel maar met een slechte articulatie. Geestelijk is een verhoogde Vata te herkennen aan snel oordelen, frustratie en irritatie en veeleisend gedrag.
Vata wordt versterkt door haast, gebrek aan ritme en regelmaat, stress, hoge werkdruk, hitte, veel reizen, angst en een overmaat aan informatie (bijvoorbeeld door tv, internet, telefoon, sociale media, maar ook intense besprekingen of extra studies naast het gewone – al drukke – leven). Het zijn allemaal aspecten met een te veel aan beweging en/of informatie, die een verhoogde Vata geven. In de huidige maatschappij hebben dan ook veel mensen last van een verhoogde Vata.
Vata wordt overigens in de Ayurveda ook wel “de koning van de Dosha’s” genoemd, omdat het merendeel (ongeveer 60%) van aandoeningen en ziekten voortkomt uit een disbalans van Vata.
Een verlaagde Pitta zorgt voor een slechte stofwisseling en een verminderde spijsvertering. Tevens kan sprake zijn van een ongezonde huidskleur en een wisselende lichaamstemperatuur. Geestelijk gezien, leidt een verlaagde Pitta tot angsten, irritatie, koppigheid en geestelijke vervlakking.
Een verhoogde Pitta kan leiden tot erge dorst, koorts, slechte slaap, ontstekingen en een verslechterd gezichtsvermogen. Er is een duidelijke voorkeur voor en behoefte aan koelte en koude voeding.
Op geestelijk vlak kan een verhoogde Pitta leiden tot vermoeidheid, desinteresse en moedeloosheid.
Lichamelijke symptomen bij een verlaagde Kapha kunnen zijn: (te) veel speeksel, slijmvorming, verzwakte gewrichten, dorst en verhoogde lichaamstemperatuur. Het kan zelfs uitmonden in een totale lichamelijke uitputting. Op het gebied van de geest kan een verlaagde Kapha zorgen voor jaloezie, ontevredenheid, onverdraagzaamheid, onwrikbaarheid en starheid.
Verhoogde Kapha ontstaat door te weinig activiteit, meestal gecombineerd met te vaak en te veel eten. Gevolg is dan overgewicht en eventueel ook diabetes. Daarnaast zijn er nog de lichamelijke klachten traagheid, slaperigheid, stijfheid in spieren en gewrichten, ademhalingsproblemen, hoest, geringe eetlust, bleke ontlasting en lichtgekleurde urine. Geestelijk gezien kan een verhoogde Kapha uitmonden in besluiteloosheid, onverschilligheid, luiheid en lethargie.
Zowel bij een verlaagde als bij een verhoogde Kapha kan er sprake zijn van oedeem (vasthouden van vocht), een typisch probleem bij deze constitutie.
© 2016, foto's: Office.microsoft.com, Pixabay.com, Wikimedia Commons.
Voor meer artikelen van deze schrijfster, zie bijvoorbeeld:
Traditionele-indiase-voedingsleer-3-Vata-Pitta-en-Kapha-en-het-menstype
Traditionele-indiase-voedingsleer-4-Vata-Pitta-en-Kapha-en-passende-voeding
Traditionele-indiase-voedingsleer-5-Agni
Traditionele-indiase-voedingsleer-6-verkeerde-voedselcombinaties
Traditionele-indiase-voedingsleer-7-overgewicht
Of lees verder op:
https://tallsay.com/oxalis of via
https://oxalisnatuurlijkewegen.wordpress.com/
Reacties (8)
Dit artikel sla ik op, het is TE interessant om zomaar te laten voorbijgaan (ik wil het later nog eens hernemen!)
Supergoed artikel Oxalis!
Ooit had ik te maken met een typische overheersende kapha, maar als ik dit nu zo lees, schijnen de drie dosha's bij mij momenteel aardig in balans te zijn.