Wicca: leven in de geest van Gaia

Door Oxalis gepubliceerd in Religie en levensbeschouwing

Ieder mens maakt deel uit van Gaia's wereld, ook wel moeder Aarde genoemd, maar niet iedereen is zich daar steeds van bewust. Een wicca weet dit wel en probeert op allerlei manieren zoveel mogelijk in contact te komen en te blijven met (de magie van) de natuur, en respect te tonen aan onze planeet als bakermat van ons bestaan.

Respect voor Moeder Aarde

Uit de oude religies van natuurvolkeren, zoals de indianen in Noord-Amerika en de aborigines in Australië, blijkt steeds een groot respect voor het wezen van moeder Aarde en de natuur. Soms spreken zij zelfs van 'voorzichtig over de Aarde lopen'; met andere woorden de planeet en de natuur niet meer belasten met de menselijke noden en behoeften dan absoluut noodzakelijk is. De indianen doodden tijdens de jacht bijvoorbeeld nooit meer dan één of hoogstens twee bizons tegelijk. Meer hadden zij dan niet nodig om hun stam te voeden. Ook druïden en sjamanen zagen zichzelf als onderdeel van de natuur. Zij begrepen de energiecyclus van de seizoenen en werkten met de Aarde samen om het leven voor iedereen te verbeteren zonder de natuur overmatig te belasten.

Dit alles staat in schril contrast met de hedendaagse westerse 'beschaving', die al eeuwenlang vooral is gericht op geldelijk gewin en ons de verregaande verspillende 'consumptiemaatschappij' heeft gebracht.

Ontstaan van moeder Aarde volgens enkele oude legenden

Volgens de oude natuurreligies werd de Aarde altijd gezien als een oermoeder. Natuurvolkeren over de gehele wereld zagen de Aarde en de natuur voornamelijk als manifestaties van het vrouwelijke van de goddelijke wereld. De hemel en de sterren (het universum) werden in deze theorie dan het domein van de mannelijke kant van de goddelijke wereld. Beide kanten waren complementair en dus even belangrijk. De verering van moeder Aarde of de Godin, als symbool voor onder meer vruchtbaarheid, voedsel en bescherming, dateert al van voor het stenen tijdperk.

De bekende mythe van Gaia ontstond in Griekenland. De Griekse filosofen spraken over de personificatie van de Aarde als een Godin, genaamd Gaia of Gaea. Gaia was uitermate belangrijk. Zij was de oermoeder van alles; zonder Gaia zouden wij dus niet bestaan. Moeder Aarde of Gaia zou uit Chaos zijn ontstaan, samen met Eros. Deze laatste zou er bij Gaia op hebben aangedrongen zich te verbinden met het water en de lucht. Gaia baarde hierna de zee ((Pontus) en de hemel (Uranus). Met haar zoon Uranus schiep Gaia alle leven op Aarde. Zij kregen vele kinderen, waaronder de Titanen, die op hun beurt weer de Olympiërs (Griekse godenwereld) voortbrachten. De Titanen Epimetheus en Prometheus schiepen de dieren en de mensen. Prometheus stal het vuur van de goden en schonk het aan de mens, waarvoor hij overigens zwaar werd gestraft.

Volgens de Hopi indianen waren de zonnegod Tawa en de aardegodin Spinvrouw de eerste wezens. Tawa heerste over de bovenwereld, terwijl Spinvrouw de onderwereld bestuurde. Tawa en Spinvrouw schiepen de Aarde met een magisch lied. De Aarde kwam tussen de boven- en de onderwereld te liggen in de Eindeloze Wateren. Tawa verzon de dieren en Spinvrouw gaf aan zijn ideeën vorm in klei. Ze maakten vervolgens mensen naar hun eigen evenbeeld en zongen opnieuw een magisch lied om al hun creaties leven in te blazen.

Voor de Aborigines bestond het begin van de schepping uit de Droomtijd (Alchera). De Droomtijd is de bron van waaruit alle leven is ontstaan. Dit is een tijd heel lang geleden, toen alle aardse zielen sliepen en alleen de geesten van de Voorouders over de aarde waarden. De Vader van de Ziel wekte de Zonnemoeder en beval haar de zielen op Aarde wakker te maken. Waar zij op Aarde liep, werd het leven wakker. Planten begonnen te groeien en er verschenen vogels en andere dieren. De Zonnemoeder droeg de ontwaakte aardse wezens op vreedzaam samen te leven. Vervolgens steeg ze op naar de hemel en werd de zon. Zij baarde de maan en de morgenster, die ze naar de buurt van de Aarde stuurde. De Aborigines geloven dat de Voorouders terug zijn gekeerd naar de onderwereld in de Aarde, de plek waar ze vandaan kwamen, en dienen zij met veel respect te worden behandeld.

Volgens de wetenschap: de Gaia-theorie

In de 20e eeuw (1969) werd een theorie geformuleerd door chemicus James Lovelock en mede ontwikkeld door microbiologe Lynn Margulis.

Links: James Lovelock in 2005.

Niet vanuit een spirituele of filosofische kant, maar vanuit hun wetenschappelijke disciplines kwamen zij tot de conclusie, dat onze planeet, de Aarde, inderdaad een levend wezen is, dat niet alleen allerlei aspecten het leven beïnvloedt, maar er ook door wordt beïnvloed. Lovelock vernoemde zijn theorie naar Gaia, de oorspronkelijke Aardemoeder uit de Griekse mythologie.

De Gaia-theorie of het Gaia-principe stelt, dat levende organismen in staat zijn hun anorganische omgeving op Aarde zodanig te beïnvloeden dat zij een min of meer zichzelf regulerend systeem kunnen vormen. Dit meestal complexe systeem zorgt voor een betere leefomgeving, waarin de organismen dan kunnen gedijen. Al deze complexe systemen tezamen dragen op hun beurt weer bij aan de totale leefbaarheid op de Aarde. Belangrijk om te noemen is hierbij bijvoorbeeld de gecombineerde invloed van de biosfeer en de evolutie van aardse levensvormen op de globale temperatuur, de zoutgraad van de oceanen, het zuurstofgehalte in de atmosfeer en andere milieuvariabelen, die de algemene leefbaarheid op Aarde kunnen veranderen/aanpassen. Kortom, alles staat met elkaar in verbinding en oefent invloed op elkaar uit.

Ecologisch bewustzijn en Gaia

Vanuit de wetenschappelijke Gaia-theorie ontstond vanaf de jaren 1970 weer een andere stroming, namelijk de ecologische beweging. Deze zette zich enerzijds af tegen (de negatieve gevolgen van) de consumptiemaatschappij en hield zich anderzijds vooral bezig met het op een zo bewust en verantwoord mogelijke manier omgaan met de schatten en reserves van onze planeet, zonder verspilling en zonder (nietsontziende) exploitatie/uitputting van de natuurlijke bronnen. Wanneer we de Aarde beschouwen als een levend wezen en de natuur als een vorm van collectief bewustzijn, kunnen we de planeet immers niet langer als een wingebied te zien, dat we naar believen kunnen misbruiken en afdanken. De Aarde speelt tenslotte een cruciale rol in ons bestaan.

Leven en geloven in de geest van Gaia

Hoewel op eeuwenoude tradities gebaseerd, is wicca niet alleen een bijzondere leefwijze, maar ook een officieel erkende, jonge religie. In Groot-Brittannië, waar de wicca-traditie in de jaren 1950 nieuw leven werd ingeblazen, wordt wicca meestal geschaard onder het paganisme ('heidendom', maar in feite behoort het tot de voor-christelijke natuurreligies). Het paganisme wordt al sinds de jaren 1970 officieel als godsdienst in Groot-Brittannië erkend. Wicca vormt de grootste 'sub-religie' binnen het paganisme.

Wicca vond vanuit Groot-Brittannië vervolgens een vruchtbare bodem in de Verenigde Staten, Canada en Australië, waar het aantal leden explosief groeide. In de Verenigde Staten wordt wicca sinds 1985 als een officiële godsdienst erkend, in Canada en Australië verschilt dat per staat.

Wicca geloofgemeenschappen per land wereldwijd

De geest van Gaia is voor een wicca te vinden in elke cel van alle levende organismen op onze planeet, van de kop tot de staart, van de wortels tot de bladeren, van de zeebodem tot de bergtoppen. Als we ons Gaia voorstellen als de Aardemoeder en de mens zien als haar ledematen – haar armen en benen – dan is ons hele wezen nauw verbonden met Gaia en de natuur.

Een wicca weet ook dat de aarde alles voortbrengt wat hij of zij nodig heeft. Men weet wat de natuur biedt. Alles, zoals de kracht van de zon, de waaiende wind, het wassende water, de lucht die wij inademen tot zelfs de bospaden waarop wij lopen, zijn in de ogen van een wicca vormen van natuurmagie. Wie leeft in en/of met de natuur, staat dan ook dichter bij de magische energie ervan en zal er zeker met gepast respect mee omgaan.