Wicca: het Boek der Schaduwen en wicca rituelen

Door Oxalis gepubliceerd in Religie en levensbeschouwing

Er zijn vele boeken en artikelen over de invulling en praktijk van wicca geschreven. Echter, deze religie is niet gebaseerd op oude geschriften of heilige teksten. De traditie werd en wordt verspreid via mondelinge overlevering, van hogepriesteres tot ingewijde, van ervaren leermeester(es) op een leerling. Wicca is een voortdurend evoluerende spiritualiteit, die in wisselwerking staat met de veranderende wereld waarin wij leven.

Veel wiccastromingen en/of covens maken wel gebruik van een Wiccarede. Dit is een stuk, meestal in dichtvorm, waarin de regels/levensbeschouwing van de wiccareligie voor een coven of solitaire wicca zijn opgenomen.

Magische kronieken

Omdat in de natuurreligie Gaia of de Godin lang, heel lang geleden al werd vereerd en het schrift – zoals wij dat kennen – nog niet bestond, is witte magie een traditie gebleven, waarbij kennis, rituelen, recepten en bezweringen mondeling van generatie op generatie werden doorgegeven.

In later tijden, toen de heksenvervolging zijn intrede deed, was het verre van verstandig om magische geschriften in huis te hebben.

Links: Book of Shadows van wicca-(her-)oprichter Gerald Gardner.

Toch begon men langzamerhand met op schrift te stellen van magische formules en rituelen. In de vroege middeleeuwen waren de eersten mannen, die veelal in kloosters hadden leren lezen en schrijven, die onder het mom van de wetenschap de eerste occulte geschriften samenstelden. In een tijd dat wetenschap en hekserij nog moeilijk uit elkaar te houden waren, hielden deze magiërs, kronieken bij van hun studies en van hun experimenten op het gebied van biologie, geneeskunde, alchemie enz. enz.

Boek der Schaduwen

Toen in veel later tijden ook veel vrouwen leerden lezen en schrijven, begonnen diversen onder hen een dagboek bij te houden. Zo'n dagboek, waarin men alles kwijt kan - van de opstelling van het Altaar, de inhoud van rituelen tot het wanneer maken en dragen van bepaalde talismans en/of amuletten - wordt een Boek der Schaduwen genoemd. De titel wil hierbij zeggen, dat het geschreven woord in het boek slechts een schaduw is van de opgedane of meegemaakte ervaring. Elk Boek der Schaduwen is bedoeld als persoonlijke inspiratie en referentie, niet om mee te onderwijzen. Wel kopieerde elke leerling in zijn of haar Boek delen van hetgeen zijn of haar mentor (hogepriesteres en/of hogepriester) onderwees en voegde daar dan de eigen magische ervaringen aan toe. In sommige heksenfamilies ging een Boek der Schaduwen over van moeder op dochter op kleindochter en soms nog verder; men had dan een schat aan verzamelde informatie over een paar generaties heen.

Voor een eerste Boek der Schaduwen kun je tegenwoordig prachtige blanco boeken kopen, in leer gebonden, met perkamenten bladeren, maar ook een fraaie map of ordner is mogelijk. Kies er één, die je aanspreekt, het liefst met effen pagina's, waarop je gemakkelijk naast de tekst ook symbolen en tabellen kunt intekenen en eventueel plaatjes, gedroogde bloemen of kruiden kunt plakken. Voor gebruik dien je het boek eerst te wijden (zuiveren van oude energie) en doordrenken van jouw energie met behulp van bijvoorbeeld de magie van een volle maan.

Grimoire

Deze boekenvorm ontstond in de late middeleeuwen en was vooral bedoeld als een instructief handboek voor geschoolden of gestudeerden. Een Grimoire bevatte veelal recepten, bezweringen en instructies om bepaalde kwalen te genezen, duivels en demonen te bezweren, bovennatuurlijke krachten aan te roepen en vervloekingen uit te spreken of juist op te heffen. De teksten in een Grimoire konden bijzonder duister van aard zijn, waren zonder uitzondering door de kerk verboden en werden vaak onder een andere naam (soms zelfs die van een paus) geschreven.

Een Grimoire was – anders dan een Boek der Schaduwen – niet persoonlijk, maar bedoeld voor de (geheime) verkoop aan de hoogst biedende. Ondanks de uitvinding van de boekdrukkunst bleven Grimoires om hun beladen inhoud vaak nog lang handgeschreven.

Omdat de inhoud ervan niet specifiek was gewijd aan de natuur of Moeder Aarde, maar vooral gericht was op het persoonlijk gewin van de koper ervan, wordt een Grimoire in wiccakringen ook wel gezien als een boek der schaduwen van puur zwarte magie.

Rituelen in ons dagelijks leven

De term 'ritueel' betekent niet meer dan een handeling uitvoeren volgens ingesleten of voorgeschreven, traditionele regels. Elke beschaving, elke samenleving, elke religie kent rituelen. Met gemeenschappelijke rituelen rond bijvoorbeeld huwelijken en geboorten, verjaardagen, Valentijnsdag, Moederdag, Ramadan, Pasen, Kerstmis, oud en nieuw, vieren miljoenen mensen gebeurtenissen, die ze om een traditionele, maatschappelijke of religieuze reden belangrijk vinden. Rituelen zijn ook van groot belang bij formele afspraken en overeenkomsten; ze voorkomen dat er misverstanden ontstaan. Een ritueel kan worden bijgewoond door een grote groep, door (zaken-) relaties, door enkel familie en vrienden of door een individu alleen. Een éénpersoonsritueel kan bijvoorbeeld zijn: meditatie of bidden.

Rituelen bij wicca

Evenals andere tradities en religies, kent ook de hekserij van vroeger en de wicca van vandaag vele, verschillende rituelen. Deze rituelen worden meestal volgens zelf vastgelegde of door een coven voorgeschreven regels en in een vaste volgorde uitgevoerd. De wiccarituelen helpen bij het concentreren, het benutten van de natuurlijke krachten en het vergroten van de energie. De meeste heksenrituelen zijn eenvoudig en kunnen in eigen huis of tuin worden uitgevoerd.

Oefening baart kunst

Het uitvoeren van rituelen kan in het begin erg moeilijk lijken door de focus, die er voor benodigd is. Een wiccaritueel is bedoeld om de (universele) energie in een bepaalde richting te sturen en is een vorm van magie. Hiervoor heb je een sterk geconcentreerde geest nodig. Misschien wil die concentratie niet gelijk de eerste keren lukken, maar daarom is het credo ook: oefenen, oefenen en nog eens oefenen.

Daarnaast moet je vooraf altijd goed nadenken over alle mogelijke gevolgen, die het te houden ritueel voor anderen kan hebben. Je mag mens, dier, plant, de natuur, Moeder Aarde, de Godin namelijk geen schade toebrengen. Zo kun je een ritueel uitvoeren om een ander te helpen, maar dat mag niet zonder zijn of haar toestemming en het mag sowieso nooit zijn of haar vrije wil blokkeren.

Persoonlijke rituelen

Persoonlijke rituelen geven je energie en versterken de persoonlijkheid, die je wilt zijn. Een aantal voorbeelden:

Kiezen van een wiccanaam. Als je de weg van de wicca kiest, dan kun je je wicca-identiteit versterken door een specifieke heksen- of wiccanaam te kiezen, waaronder je je wiccawerk doet. Onder deze naam kun je je bekend maken, maar het kan ook een geheime naam blijven, die je voor jezelf houdt.
Inrichten van een eigen Altaar. Het Altaar is een (meestal) vaste plaats in huis of in de tuin (soms misschien in de vrije natuur), waar je de Godin vereert en je de rituelen uitvoert. De inrichting ervan is strikt persoonlijk, maar als basis heb je nodig:
- een gekleurd kleed (liefst in de kleur van het te houden ritueel, bijvoorbeeld blauw voor geneeskracht, rood of roze voor liefde enz.)
- kaarsen in verschillende kleuren voor de vier elementen en de vier windstreken (bijvoorbeeld bruine of gele kaars voor Aarde/het noorden, blauwe kaars voor Lucht/het oosten, rode kaars voor Vuur/het zuiden, groene kaars voor Water/het westen
- een pentagram (vijfpuntige ster met de punt naar boven) of pentakel (vijfpuntige ster met de punt naar boven in een cirkel)
- Zout (symbool voor Aarde) en water (symbool voor Water) in een chalice
- Athame of wierook (symbool voor Vuur), in een wierookbrander of cauldron, en een veer of staf (symbool voor Lucht).

Toevoeging van bijvoorbeeld schelpen, bloemen, kruiden, stenen, linten, koorden enz. is optioneel.

Wijden en gebruiken van de standaardbenodigdheden. Veel van de rituele voorwerpen, accessoires en gereedschappen voor een wicca kunnen een plaats op het Altaar hebben, andere voorwerpen worden misschien alleen bij rituelen gebruikt. Voor alle gereedschappen geldt echter dat zij vooraf door de wicca zijn gewijd (gezuiverd). Je kunt ook zelfgemaakte voorwerpen gebruiken; deze zijn meer doordrongen van je eigen energie dan gekochte voorwerpen.

Gemeenschappelijke rituelen

Gemeenschappelijke rituelen (in een coven) zijn onder andere de inwijdingen van nieuwe leden, de vieringen van de jaarfeesten (sabbats) en van de volle maan (esbats). Ook heggenrijd(st)ers of solitaire wicca's kunnen tezamen een enkele keer een ritueel uitvoeren, uit eerbetoon aan de Godin en de natuur of ter viering van een sabbat of esbat.