Een rare titel, maar wel relevant. Paniekzaaierij met een hoax, geijkte reacties, maar ook een oplossing. Geleerd door te vertrouwen op gezond verstand en gevoel. En geïnspireerd door Fantasy-literatuur.

Jattende Roemenen, onderbuikreacties en Terry Goodkind

Een update vooraf

Dit verhaal schreef ik bijna drie jaar geleden. Helaas nog steeds actueel. Niet alleen vanwege deze hoax. Ook van toepassing op het zogenaamde “pedofielenbusje”, zie mijn artikel. Eigenlijk toepasbaar op alle internethoaxes en sensationele Youtube-filmpjes.

Een bizar bericht in mijn mailbox

U kent dat wel. U opent uw mailbox en ziet een aantal nieuwe mailtjes. Het grootste deel is relevant, u leest ze en reageert. Een aantal is overduidelijk flauwekul. De dagelijkse phishing-mailtjes, de Viagra-aanbiedingen, de kettingbrieven waarin meestal een beroep wordt gedaan op uw empathie. Zoals de kettingbrief waarin gevraagd wordt om visitekaartjes voor een tiener met een terminale ziekte. Hij zou zo graag voordat hij sterft zoveel mogelijk visitekaartjes verzamelen. Wie zou nou moeite hebben om aan deze mooie laatste wens te voldoen? Gewoon een simpele daad van medemenselijkheid, toch? Ergens heeft u gelezen dat deze jongen helaas al meer dan 15 jaar geleden is overleden. Misschien verbaast u zich over het feit dat dit bericht nu al zo lang na zijn dood, nog steeds over Internet rondzwerft. Misschien denkt u aan zijn ouders, die – het zou zomaar kunnen – dagelijks per post kaartjes ontvangen en dus dagelijks met de dood van hun kind geconfronteerd blijven.
En plotseling ontvangt u een bericht, via via, en al duidelijk meerdere malen via allerlei contactpersonen van de verzender verspreid, waar u in eerste instantie van schrikt. Een waarschuwing, een belangrijke ook nog! Ik kreeg hem gisteren, via een ex-collega die ik al jaren niet gesproken heb. Verbaasd over het feit dat hij me na jaren zomaar een bericht stuurde, opende ik zijn bericht.

Zwendel met sleutelhangers en stickers

En dit is wat ik las:
Onderwerp: sleutelhangers

Hier een waarschuwing voor iedereen…

Er worden op het ogenblik in Nijmegen veel sleutelhangers,stickers, hangertjes voor in de auto …etc, etc.. uitgedeeld bij de tankstations. Zogenaamd gratis..... Neem deze niet aan..... er zit een chip in verwerkt. Criminelen volgen je vanaf het tanken naar huis en kunnen zo op deze manier je volgen en weten dus wanneer je niet thuis bent. Ze kunnen je dus volgen in je eigen auto wanneer de chip weer naar huis komt. Zo kan de crimineel weer op tijd vertrekken vanuit jouw huis.
Volgens de politie is dit het werk van Roemenen. Nieuwe vorm van criminaliteit.

Wat is een normale reactie?

Een gezonde en normale reactie is het reageren op zo’n bericht met emotie. Emotie, de dierlijke reactie op elke prikkel. Meestal vanuit de onderbuik. Daar is niets mis mee; het heeft een functie. Wat zou ik zoal kunnen voelen en denken, in eerste instantie?

• Mijn God, dit is verschrikkelijk!
• Het moet niet veel gekker worden, hier in Nederland!
• Zijn wij verdorie dan nergens meer veilig?
• Stelletje smerige lutsers, opsluiten en veel zwaarder straffen!
• Roemenen! Zie je wel, Geert had gelijk met zijn meldpunt!
• Ja, natuurlijk, doorsturen! Iedereen moet dit weten!
• Wat een ongelijke strijd, als criminelen meer elektronische know-how hebben dan onze politie.

En als je niet verder kijkt dan je eerste emotionele reactie, dan stuur je het inderdaad door. Je kan daarnaast ook vanuit je terechte verontwaardiging een artikel schrijven, bijvoorbeeld hier, op Plazilla. Succes verzekerd. De goegemeente zal je overladen met duimen en bijval. Waarschijnlijk gooien ze er in hun reacties nog een aantal schepjes bovenop. Misschien pleit er wel iemand voor de doodstraf voor dit soort criminaliteit. Of het wordt gebruikt als extra argument om ons terug te trekken uit Europa. Zodat dit soort gajes niet meer ongezien ons land binnen kan komen.

Je kan ook op een andere manier reageren. Op een “abnormale” manier. En laat ik nou net een voorliefde hebben voor “abnormaal” gedrag…

Gevoel en gezond verstand

Ik maak onderscheid tussen emotie en gevoel. Mijn emoties, dat zijn mijn reacties; mijn gevoel, dat ben ik, mijn authentieke zelf. Mijn emoties worden niet alleen beïnvloed en opgeroepen door de prikkels die ik ontvang, maar ook gekleurd door mijn ervaringen.
Ik heb bijvoorbeeld moeite om emoties te tonen bij een sterfgeval. Kijk maar, het woord ‘sterfgeval’ is bewust gekozen; een emotieloos woord. Omdat ik vanuit mijn diepste gevoel niet weet hoe het voelt om iemand kwijt te raken die me bijzonder dierbaar is. En omdat ik bang ben dit binnenkort zelf mee te maken. Bang om mezelf te verliezen in verdriet, bang om controle over mezelf te verliezen.
Ik reageer als een stier op een rode lap als ik lees “de slachtoffers hebben ook levenslang”. Omdat ik ook meevoel met de familie van daders. Omdat ik weet hoe het voelt om onterecht beschuldigd te zijn. Omdat ik weet hoe onrechtvaardig en machteloos het voelt als ik of mijn familie onterecht sociaal uitgekotst word. Ook ken ik “echte slachtoffers” die met de tanden op elkaar elke dag proberen om wat van hun leven te maken, vaak zelfs met een hele positieve instelling. Zo’n kreet is dan zwaar beledigend. Alsof zij levenslang medelijden verdienen, alsof ze geen andere keuze hebben. Maar ik snap ook dat zo’n opmerking voortvloeit uit een oprecht gevoel. Een gevoel waar ik eigenlijk geen oordeel over kan vellen, omdat ik niet weet wat daar achter steekt. Het enige dat ik kan doen is er naar vragen en mijn gevoel delen. Dat is wat ons mens maakt. Gevoel delen. Luisteren en leren. Jezelf verbeteren.

Het is mijn gezond verstand, mijn ratio, dat emoties relateert aan mijn diepste overtuigingen en ervaringen. De ratio, het ordenend principe binnen mijn hersenen. Het is meer dan alleen logisch na kunnen denken. Ik lees regelmatig uitspraken van mensen die wat minder met hun hoofd en meer met hun hart willen leven. Voor mij is dat een tegenstelling die onbestaanbaar is. Hoofd en hart gaan hand in hand samen, gevoel en ratio zijn gewoon twee kanten van dezelfde medaille; het is yin en yang. Het ene bestaat niet zonder het ander. En als er nou tegenspraak is? Als mijn verstand ‘A’ zegt en mijn gevoel ‘B’? Dan ga ik er van uit dat ik ofwel niet over alle feiten beschik, ofwel mijn eigen gevoel niet goed genoeg heb benoemd. Dus heb ik nog wat te doen…
 

Even weer on-topic

Ik las het bericht en voelde dat er iets niet klopte. Mijn emotie riep om een reactie, maar mijn gevoel en verstand hielden even pas op de plaats. Ik kon het niet benoemen. Mijn ‘abnormale’ ik zegt dan: “Eén informatiebron is onvoldoende. Even checken?”
Het kostte me vijf minuten om het ware verhaal te achterhalen. Interesse? Lees dan vooral verder…
Het is gewoon een hoax. Een prachtig voorbeeld van een Urban Legend, dat al in heel veel landen is opgedoken, in verschillende vormen.

• In deze Nederlandse versie wordt gewaarschuwd voor criminele Roemenen in de buurt van Nijmegen;
• In een Belgische versie wordt gewaarschuwd voor Oost-Europese bendes;
• In 2008 werd gewaarschuwd voor Ghanese en Nigeriaanse bendes, opererend vanuit Nairobi in Kenia;
• In 2010 werden de Verenigde Staten en Canada getroffen door deze bendes, maar hun nationaliteit werd niet genoemd;
• In 2010 werd de schuld gelegd bij criminelen, nationaliteit onbekend, die hun vreselijke apparaatjes uitdeelden op parkeerplekken, tankstations en bazaars. In Pakistan;
• Er schijnen ook Franse en Chinese varianten in omloop te zijn.

Saillant detail is dat de Belgische politie dit heel serieus nam en een waarschuwing uit liet gaan. Toen het Nieuwsblad ze begin juli 2012 confronteerde met het feit dat dit toch echt een hoax was en dat ze dus het Belgische publiek onterecht ongerust hadden gemaakt, antwoordde de politie dat ze de informatie uit zeer betrouwbare bron had. Van CEPOL, de Europese Politieacademie.

Volgens de Hoax-wijzer is gebleken dat een medewerkster van de Rechtbank in Den Bosch een belangrijke rol heeft gespeeld in de verspreiding van dit bericht in Nederland. Wanneer ze dit heeft gedaan is mij niet helemaal duidelijk, maar ik heb het vermoeden dat dit gebeurde nadat het al een tijdje circuleerde. En nu, juli 2013, is er weer een nieuwe variant, gericht aan medewerkers van het bedrijf Colruyt. Vrijwel dezelfde tekst, maar nu wordt vermeld dat één van de collega’s op deze manier is beroofd. Gek he, altijd bij een bekende van een bekende die niet nader genoemd wordt. Zoals in bijna elke hoax en Urban Legend.

De oorsprong van deze hoax

In augustus 2008 deelden werknemers van Caltex, onderdeel van Chevron, in Zuid-Afrika op tankstations sleutelhangers uit, als promotiemateriaal. Ze werkten op licht en gaven een flitslichtje. Handig toch? Sleutels kwijt? Zoek naar het flitslicht…
Al snel deden in Zuid-Afrika berichten de ronde, via email, dat deze sleutelhangers “tracking devices” bevatten. Woordvoerder van de politie Vincent Mdunge verzekerde de bevolking dat deze berichten onwaar waren en dat de politie onderzoek deed naar de oorsprong van de valse berichten. Ook Caltex, bij monde van woordvoerder Miranda Anthony, verzekerde dat er geen ‘tracking devices’ ingebouwd waren in dit simpele promotieartikel, dat alleen maar uitgedeeld was om hun ‘Power diesel brand’ onder de aandacht te brengen.
Ook De Gelderlander besteedt aandacht aan deze hoax op 29 augustus 2012.
Op 16 augustus 2012 plaatste de Politie Regio Gelderland-Zuid een bericht dat de zogenaamde waarschuwing, die toen al blijkbaar de ronde deed in Nederland, niet van hun afkomstig was. Ze maakten geen melding van een hoax, die er dus wel degelijk was. Hier vindt u het bericht van de Politie Gelderland-Zuid. Dezelfde dag verscheen het politiebericht ook op de sites van de gemeenten Beuningen en Wychen.

De aantrekkingskracht van deze hoax

Het speelt in op een gevoel van onveiligheid, op menselijke angst. En ook op sensatiezucht. We worden er dagelijks mee geconfronteerd. De Amerikaanse schrijver Michael Crichton, bekend van Jurassic Park en de TV-serie ER, noemde het “The State of Fear”. Het lijkt er op dat wij niet zonder kunnen. We moeten luisteren, we moeten kijken, we moeten lezen. Want stel toch dat het waar is…

We worden bang gemaakt voor een toekomst zonder Euro. We worden bang gemaakt voor een toekomst mét de Euro. Voedingsgoeroes roepen dat ons voedsel vergiftigd is. We worden bang gemaakt voor het boze buitenland. We worden bang gemaakt voor buitenlanders die zich al onder ons bevinden. We worden bang gemaakt met geweldige complottheorieën. De Illuminati, De Bilderberg-groep, aliens onder ons, de gevolgen van global warming, een wereldwijde epidemie van Ebola, terroristische dreiging, pedofielen op elke hoek van de straat, internetcriminelen die zich op slinkse wijze toegang verschaffen tot onze privé-gegevens. Van alles krijg je kanker en nieuwe SOA’s duiken ook op. Op welke informatiebron kan je nog vertrouwen? Moet je dan werkelijk alles checken?
 

De Eerste Wet van de Magie

Ik vertrouw op de kracht van mijn ratio en mijn gevoel. Bullshit herken ik. Zeker wanneer het gepaard gaat met kreten als “ze houden de waarheid verborgen”, “men mag dit niet weten”. Elke pseudo-wetenschapper en verkoper van onzin reageert zo. Eindeloos herhalend, zwelgend in Calimero-gedrag, hopend op een reactie als “Tja, er moet wel een waarheid in zitten, want waar rook is, is ook vuur.” Helaas, maar al te vaak is er alleen maar sprake van rook. Een rookgordijn, om de ware aard van de boodschap, de kern van bullshit, te verhullen.
Maar ook voel ik het aan. Als iets te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het ook meestal zo. Als iets zo mooi klinkt, geheel in mijn straatje past, voel ik wantrouwen en borrelt scepsis op. Ik voel dat ik gezonder kan leven. Als er dan iemand komt met een oplossing voor mijn gezondheidsproblemen, in de vorm van een dieet, ben ik geneigd hem te geloven, omdat het exact past binnen mijn diepste overtuiging. En juist dan wil ik weten waar zijn bewering op gebaseerd is. Is dat “abnormaal”?
Terry Goodkind is een Amerikaans schrijver van zeer succesvolle Fantasy-romans, gebaseerd op de filosofie van Ayn Rand. Tien romans in de serie “The Sword of Truth”, in het Nederlands vertaald als “De Wetten van de Magie”. In elk deel komt een “Wet” aan bod. De Eerste Wet, uit het eerste deel, luidt als volgt:

Mensen zijn dom – ze zullen een leugen geloven omdat ze willen dat die waar is, of omdat ze bang zijn dat hij waar zou kunnen zijn.

Het zou één van mijn levensmotto’s kunnen zijn. Alleen zou ik “Mensen zijn dom” dan vervangen door “Mensen gedragen zich vaak dom”. En ik snap die neiging, ik heb het zelf ook. Maar het is voor mij niet genoeg.

Mijn onderbuikreacties, mijn primaire emoties, probeer ik te filteren met mijn authentieke gevoel en mijn ratio. Is het niet een algemene wijsheid om tot tien te tellen als iets je boos maakt? De tijd die nodig is om een specifiek voorval met je verstand te beredeneren, terug te keren tot je diepste gevoel en vanuit die twee te reageren? Ik neem mijn onderbuikgevoel heel serieus, maar geef het geen plek op het puntje van mijn tong. Of het puntje van mijn pen. Eerst checken, eerst voelen, dan pas reageren.

Wat ik voel wil ik beredeneren en wat mijn verstand me zegt, wil ik kunnen voelen. Het is niet altijd gemakkelijk, het kost behoorlijk wat energie, maar ik weet en voel dat het juist is. Het is wat me mens maakt. Dan maar “abnormaal”, sceptisch en kritisch leven. Veel beter dan leven in onberedeneerbare angst. Het leven is al zo kort. Ik kan het zo mooi maken als ik zelf wil. Maar ik moet er wel wat voor doen.

Tallsay is een leuke en makkelijke manier om verhalen, artikelen en recepten te publiceren. Publiceer vandaag nog jouw eerste artikel!