Problemen met de spijsvertering: onjuiste voedselcombinaties

Door Oxalis gepubliceerd in Voeding en Gewicht

Voedsel bestaat uit vele zaken. Zo zijn er eiwitten, koolhydraten en vetten, die in allerlei onderlinge combinaties de hoofdmoot van onze maaltijden vormen en dus onze spijsvertering behoorlijk kunnen belasten. Maar er zijn ook zuren, die in een voedselcombinatie weer een hele eigen uitwerking op onze spijsvertering kunnen hebben. Er bestaan diverse soorten eiwitten; een ei-eiwit is anders dan een vleeseiwit of een plantaardig peulvruchteneiwit en deze kunnen dan ook verschillende reacties/klachten bij iemand veroorzaken. Ook koolhydraten onderscheiden we nog een keer, namelijk in zetmeel (langzamere vertering) en suikers (snelle vertering). Zo kunnen ook op zich gezonde voedingsmiddelen in een onjuiste combinatie zorgen voor vervelende spijsverteringsproblemen.

Problemen met de spijsvertering

Wanneer je alles kunt eten, zonder ooit last van maag en/of darmen te hebben, ben je een gelukkig mens. De rest van dit artikel is in dat geval niet relevant. Wanneer je wel last van je spijsverteringsorganen hebt, van af en toe tot regelmatig of zelfs vaak, lees dan nog even door.

In de vorige artikelen (deel 1 en deel 2) heb ik al wat achtergrondinformatie gegeven over de genoemde problemen. In dit artikel ga ik door op de voor een gevoelige spijsvertering onjuiste voedselcombinaties.

Zuur-koolhydraten/zetmeel combinaties

Een zwak zuur in de voeding kan het speekselenzym ptyaline vernietigen, waardoor de vertering van koolhydraten in de mond stopt. Een theelepeltje azijn in de voeding is bijvoorbeeld al voldoende om die zetmeelvertering te doen stoppen. Dit geldt ook voor het zuur van vruchten, zoals bijvoorbeeld tomaat, sinaasappel, grapefruit, citroen, limoen, een zure appel of zure druiven. Op zich is zuur fruit prima, maar eet er dan liever niet tegelijk zetmeelrijke voedingsmiddelen bij (graanproducten, cereals, brood, aardappelen e.d.).

Advies ingeval van deze klachten: eet zuren en zetmeel niet tijdens dezelfde maaltijd.

Eiwit-koolhydraten/zetmeel combinaties

Voor een goede vertering van eiwit heb je precies het tegenovergestelde milieu in de maag nodig dan voor die van koolhydraten. Eiwitten (vleeswaren, ei, kip, vis, zuivel) hebben namelijk een hoge zuurgraad in de maag nodig om goed te verteren, maar koolhydraten juist niet.

Een gecombineerde maaltijd kan dus flink problemen geven. Wanneer er meer eiwitten in de maaltijd zitten zal de zuurgraad van de maag hoog zijn, blijven de koolhydraten te lang in de maag en kunnen gaan gisten. Wanneer er meer koolhydraten in de maaltijd zitten, zal de zuurgraad van de maag daaraan zijn aangepast (minder zuur), maar dan worden de eiwitten niet goed verteerd en eiwitresten kunnen gaan rotten in de darmen.

Advies ingeval van deze klachten: eet eiwitten en koolhydraten/zetmeel nooit samen in dezelfde maaltijd.

Eiwit-eiwit combinaties

Eiwitten uit verschillende bronnen hebben elk een eigen samenstelling en eisen dan ook een verschillende aanpak van onze spijsvertering. Zo wordt in de maag bij bijvoorbeeld melk het sterkste of zuurste maagsap pas afgescheiden aan het eind van de vertering, terwijl dat bij vlees al in het begin van de vertering plaatsvindt. Bij eieren is het weer anders.

Nu is het combineren van verschillende soorten vlees in één maaltijd geen probleem. Hetzelfde geldt voor het combineren van verschillende soorten noten, of verschillende soorten vis. Echter, om de spijsvertering niet te zwaar te belasten is het verstandig om per maaltijd maar één enkel eiwithoudend voedsel te gebruiken. Dus niet: vlees en eieren, melk en eieren, vlees met noten, vlees met kaas, vlees met vis, vis met kaas, noten met kwark enz. enz. enz.

Advies ingeval van deze klachten: eet per maaltijd slechts voedsel uit één geconcentreerde eiwitbron.

Zuur-eiwit combinaties

Zoals eerder gezegd, hebben eiwitten een zure omgeving in de maag nodig om goed te kunnen worden verteerd. Een belangrijk onderdeel van het maagzuur in dit proces is het enzym pepsine. Pepsine kan alleen in een zuur milieu werken. Echter, het eten van zuren (azijn, citroen, kruiden e.d.) tijdens de (eiwitrijke) maaltijd helpt hier niet bij. Integendeel, deze zuren zullen enerzijds de afscheiding van het specifieke zure maagsap verhinderen en anderzijds het aanwezige pepsine vernietigen. Zuren beletten dus de vertering van de eiwitten. Het resultaat is, dat de onverteerde eiwitresten verderop in de spijsvertering zullen rotten en klachten kunnen geven. De enige uitzonderingen hierop zijn de eiwitbronnen noten en kaas; omdat deze voedingsmiddelen voor een groot deel uit vetten bestaan, gaan zij niet zo snel tot 'ontbinding' over als bijvoorbeeld eiwitten uit vlees, vis, gevogelte of zuivel.

Advies ingeval van deze klachten: eet eiwitten zuren bij afzonderlijke maaltijden.

Vet-eiwit combinaties

Toegevoegde vetten oefenen een specifiek remmende werking uit op de afscheiding van maagsap. Zij verminderen om precies te zijn de hoeveelheid maagsapafscheiding, de hoeveelheid 'chemische afscheiding' die wordt uitgestort en de werking van de maagklieren. Daarnaast verlagen vetten de hoeveelheid pepsine en zoutzuur in het maagsap en kan de maagtonus (spanning van de maagwandspier) tot 50% dalen, waardoor de knedende werking van de maag halveert. Dit remmende effect kan wel 2 uur of langer aanhouden. Als je na het eten van een in (ruime hoeveelheid) olie, room of boter bereide maaltijd veel klachten hebt, kan het de moeite waard zijn, de vetten weg te laten en vlees, vis of gevogelte een tijdje te grillen of te koken.

Het spreek vanzelf, dat voedingsmiddelen die van zichzelf al veel vet bevatten (noten, kaas, melk, vet vlees) meer tijd vergen voor hun vertering dan magere eiwitproducten.

Advies ingeval van deze klachten: Eet vetten en eiwitten tijdens aparte maaltijden.

Koolhydraten/suikers-eiwit combinaties

Alle suikers, zowel gewone suiker, siroop, stroop, fruitsuikers in zoet fruit en honing, hebben een remmend effect op de afscheiding van het maagsap en op de beweeglijkheid van de maag. Het aloude gezegde, dat snoepen voor de maaltijd 'de eetlust bederft', is dus absoluut waar. Suikers belemmeren de vertering van vooral eiwitten, waardoor onverteerde eiwitresten in de darmen rotten, een opgeblazen gevoel geven en soms zelfs misselijkheid veroorzaken.

Suikers zijn koolhydraten, die zelf in de maag geen vertering ondergaan. Door de remmende werking op de vertering van eiwitten in de maaltijd, blijven de suikers echter onnodig lang in de maag en zullen dan gaan gisten.

Advies ingeval van deze klachten: Eet suikers en eiwitten tijdens afzonderlijke maaltijden.

Koolhydraten onderling, suiker-zetmeel combinaties

De vertering van zetmeel begint normaal gesproken in de mond, wordt in gunstige (minder zure) omstandigheden nog even in de maag voortgezet en wordt in de darmen voltooid. Suikers worden echter alleen in de dunne darm verteerd en opgenomen. Als suikers alleen worden gegeten, zal de maag ze so snel mogelijk doorsturen naar de ingewanden voor opname in de dunne darm. Suikers gisten namelijk heel snel in het milieu van de maag. In combinatie met een andere voedingsstof als zetmeel, belemmeren de suikers de voorvertering in de mond en remmen de werking in de maag, waardoor beide voedingsstoffen er te lang verblijven en al snel zullen gisten en bederven. Hiertegen ageert de maag dan weer met maagzuur. Een suiker-zetmeel combinatie (bijvoorbeeld een pannenkoek met stroop, maar ook een boterham met jam) kan daardoor leiden tot een aanval van hevig zuurbranden.