Het eiland schiermonnikoog: het waddeneiland schiermonnikoog

Door Jos gepubliceerd in Reizen en vakantie

Schiermonnikoog een klein Nederlands waddeneiland wat bekend staat om zijn rust, lees de info over dit waddeneiland!

Het eiland Schiermonnikoog: het waddeneiland schiermonnikoog

Schiermonnikoog behoort tot de provincie Friesland, en is vanuit het westen gezien het 5e bewoonde Nederlandse waddeneiland. Het gehele eiland bestaat uit één gemeente met dezelfde naam als het eiland. De gemeente Schiermonnikoog telt per 1 Januari 2014

938 inwoners (bron CBS) en is daarmee qua inwonerstal de kleinste gemeente van Nederland. Het eiland Schiermonnikoog leeft voornamelijk van het toerisme. Bezoekers van Schiermonnikoog dienen hun auto achter te laten op de vaste wal. Het eiland staat dan ook bekend om zijn rust.

Geografie Schiermonnikoog

Schiermonnikoog telt een lengte van maximaal 16,4 en een breedte van 4,3 kilometer. Ten noorden grenst het aan de Noordzee en ten zuiden aan de Waddenzee. Ten westen ligt het waddeneiland Ameland en aan de oostzijde Rottumerplaat en de zandplaat Balg. Het eiland telt 30 kilometer aan fietspaden. Door afkalving en aanslibbing schuift het eiland steeds meer naar het oosten op.

Het dorp Schiermonnikoog

Het dorp Schiermonnikoog is het enige dorp van het eiland, het dorp dateert uit het jaar 1719. Het dorp Schiermonnikoog is in de plaats gekomen voor het oorspronkelijke dorp Westerburen wat langzaam opgeslokt is door het water. Het dorp Schiermonnikoog is het noordelijkst gelegen dorp van Nederland en heeft een beschermd dorpsgezicht. Na de Tweede Wereldoorlog werd het dorp aan de zuidkant uitgebreid met een nieuwe wijk die in de volksmond de naam Nieuw Dokkum kreeg. In de negentiger jaren van de vorige eeuw werd het dorp Schiermonnikoog opnieuw uitgebreid. Nu met een nieuwe wijk aan de oostkant van het dorp. Midden in het dorp Schiermonnikoog bij de Willemshof vinden we een herinnering aan de walvisvaart. De twee kaken van een blauwe vinvis zijn meegenomen door de Schiermonnikoogse kapitein Klaas Visser van het bekende schip de Willem Barendsz.

Geschiedenis van het waddeneiland Schiermonnikoog

Lange tijd lag Schiermonnikoog vast aan Friesland, na de watersnood van het jaar 1287 is dit veranderd en is er een eiland gevormd.

Van de tijd voor de Middeleeuwen is verder niets over Schiermonnikoog bekent.
In de Middeleeuwen was Schiermonnikoog een uithof van één van de kloosters uit Friesland.
De naam Schiermonnikoog is schriftelijk voor het eerst terug te vinden in het jaar 1440, in een akte van Philips van Bourgondië.
In het jaar 1580 word Friesland protestant.
Het klooster raakt al zijn bezittingen kwijt, en het waddeneiland Schiermonnikoog gaat deel uitmaken van het gewest Friesland.
Wegens geldgebrek wordt het eiland verkocht en is van 1638 tot 1945 particulier bezit. Eigenaren: van 1640 tot 1859 de familie Stachouwer, van 1859 tot 1893 de Hagenaar John Eric Banck (deze eigenaar liet een nieuwe waddendijk aanleggen en helmgras op de duinen planten om verstuiving tegen te gaan).
Van 1893 tot 1939 de Duitse graaf von Bernstorff.(Deze eigenaar kocht het eiland voor 200.000 gulden, hij liet naaldbossen aanleggen voor de houtproductie).
Van 1939 zoon van Bernstorff die het eiland erfde na het overlijden van zijn vader. Van Bernstorff die het eiland na de Tweede Wereldoorlog kwijt raakte aan de Nederlandse staat probeerde dit in 1964 terug te krijgen, toen dit niet lukte diende hij bij de Duitse staat een schadevergoeding in. In 1983 (bijna 40 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog) werd hem een bedrag van ongeveer 80.000 Duitse Mark als schadevergoeding toegekend.

Schiermonnikoog en de Tweede Wereldoorlog

Ook het waddeneiland Schiermonnikoog werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door een groep Duitsers bezet. In het noordoosten van het eiland werd een radarpost gebouwd die de naam Schleidorp kreeg. Ook werd een smalle spoorlijn aangelegd voor het vervoer van bouwmateriaal vanaf de kust. Tot aan 11 Juni 1945 was Schiermonnikoog Duits gebied, toen werd het door de Canadezen bevrijd. Het toenmalige Duitse garnizoen (600 soldaten) werd afgevoerd. Aan het eind van 1945 werd het waddeneiland Schiermonnikoog door de Nederlandse staat geconfisqueerd (het werd als vijandelijk vermogen aangemerkt). Door een noodwet eistte de Nederlandse staat alle vermogens op van Duitsers, landverraders en NSBers. Dit betrof natuurlijk ook Schiermonnikoog.

Schiermonnikoog en zijn scheepvaart

Op Schiermonnikoog zijn in de 19e eeuw twee vuurtorens gebouwd ten behoeve van de scheepvaart namelijk de Noordertoren en de Zuidertoren. Ook heeft het waddeneiland twee kapen, namelijk Kaap Kobbeduinen en Kaap Willemsduin. Via VHF-kanaal 5 kan men de voortdurend bemande zeeverkeerspost van Schiermonnikoog bereiken. 1 van de 17 jachthavens van de waddeneilanden vinden we aan de zuidwestkant van het eiland Schiermonnikoog bij de Oude Veerdam. Van de maand April tot November is hier plaats voor plusminus 120 schepen. De haven van Schiermonnikoog is een echte getijdehaven. Hij is goed bevaarbaar vanaf plusminus twee uur voor hoogwater tot plusminus twee uur na hoogwater. Bij hoogwater staat er ongeveer 150 centimeter water in de haveningang, bij laagwater slechts 10 cenimeter. Om de haven te bereiken dient men te beschikken over een recente vaarkaart en goed te letten op de betonning en de prikken.

Aan de kop van de Oude Veerdam kunnen charterschepen aanmeren die hier helemaal droogvallen. Op de plaat die is gelegen aan de oostkant van de haven kan men ook droogvallen, bij laagwater kan men dan de kant bereiken.

De veerdienst tussen Lauwersoog en Schiermonnikoog wordt onderhouden door rederij Wagenborg met twee veerboten.

De taal van Schiermonnikoog

De oorspronkelijke taal van Schiermonnikoog is een sterk van het Fries afwijkend dialect dat men Eilanders of Schiermonnikoogs noemt. Onder invloed van verschillende factoren waaronder het toerisme spreekt men op het eiland steeds meer Nederlands en Fries en kunnen nog slechts een beperkt aantal eilandbewoners het oorspronkelijke dialect spreken.

Folklore op Schiermonnikoog

Twee feesten die typerend zijn voor Schiermonnikoog zijn Kallemooi en Klozum. Kallemooi viert men rond pinksteren enkel nog op Schiermonnikoog. Klozum viert men op en rond 5 December.

Folklorefeest Kallemooi

Op de zaterdagavond voorafgaand aan pinksterzondag wordt een meiboom (mast) omhoog gehesen met daar boven aan een grote mand met daarin een in het dorp 'gestolen haan'. Na drie dagen wordt de mast naar beneden gehaald en brengt men de 'gestolen' haan in optocht terug naar de rechtmatige eigenaar. De haan kan terug in zijn hok, en zijn baas trakteert alle aanwezigen op een drankje.

Folklorefeest Klozum

Dit feest viert men ieder jaar op 5 December op Schiermonnikoog. Letterlijk betekent Klozum 'Klaasoom'. Toch heeft de traditie niets te maken met de originele sinterklaasviering. Tijdens Klozum vermommen inwoners van Schiermonnikoog zich en gaan 's avonds om plusminus half negen langs de huizen. In huizen waar ze welkom zijn (waar de deur op een kier staat, de lantaarn brandt of waar men een gordijn openhoudt) speelt men vermomd en met verdraaide stem personen en situaties na. Na hun vertrek moeten de bewoners van het huis hun echte identiteit raden.

'S nachts om 12 uur vindt in het dorpshuis dan de onthulling plaats waarna men nog enige tijd het feest voortzet.

Bezienswaardigheden Schiermonnikoog

Schiermonnikoog heeft het breedste strand van Europa (16 kilometer lang en op plaatsen 1000 meter breed).
Eendenkooi, tegen de duinrand in het oosten van de polder van het waddeneiland Schiermonnikoog vinden we sinds het jaar 1861 een eendenkooi. Die is aangelegd in opdracht van de toenmalige eigenaar mr.John Eric Banck voor 10.000 gulden. In aanvang werd de eendenkooi gebruikt als jachtmiddel voor het vangen van verschillende vogelsoorten voornamelijk: de Wilde Eend, Smijnt, Taling en Pijlstaart. De vogels werden verkocht aan een poelier uit Leeuwarden. Rond 1960 raakte de eendenkooi in verval. Toen Schiermonnikoog in 1989 Nationaal Park werd, is besloten dat de eendenkooi zou worden hersteld. Tegenwoordig wordt de eendenkooi gebruikt voor excursies, wetenschappelijke onderzoeken en voor het vangen en ringen van verschillende vogelsoorten.
Begraafplaats 'Vredenhof', ten noorden van de reddingsweg in de duinen van Schiermonnikoog vinden we de begraafplaats 'Vredenhof'. Hier liggen zowel slachtoffers uit de Eerste - en Tweede Wereldoorlog begraven als ook meer als honderd drenkelingen.
De walviskaak die midden in het dorp is opgesteld geeft aan hoe belangrijk de walvisvaart enige tijd voor Schiermonnikoog is geweest. De walviskaak is de onderkaak van een blauwe vinvis die in de Zuidelijke IJszee werd geschoten op 6 Maart 1950. De kaak is meegenomen door kapitein Klaas Visser. Het schip de Willem Barendsz waarop de eilander Klaas Visser kapitein was maakte deel uit van de walvisexpedities. Door zijn bemiddeling hebben vele eilanders werk gevonden in de walvisvaart. Voor vele gezinnen was dit een uitkomst omdat er na de Tweede Wereldoorlog verder weinig werk was op het kleine eiland Schiermonnikoog. Daar er in de walvisvaart goed werd verdient bracht dit ook welvaart voor het eiland mee. Doordat steeds meer landen op walvissenjacht gingen en omdat er steeds meer olie werd geproduceerd uit andere grondstoffen liep de walvisvaart sterk terug. In het seizoen van 1963-1964 was de laatste reis van de Willem Barendsz. De meegenomen walviskaken uit 1950 hebben een jaar gelegen om uit te bleken en hun vet kwijt te raken. In 1951 zijn ze opgesteld in de Willemshof. Later zijn ze een keer geïmpregneerd omdat ze door de invloeden van weer en wind poreus waren geworden. Op Schiermonnikoog staan de nog steeds opgestelde walviskaken symbool voor de walvisvaart en zijn betekenis voor het eiland.
De Wassermann is een voormalige bunker uit de Tweede Wereldoorlog. Deze hoogste bunker van het eiland vinden we oostelijk van de Prins Bernhardweg. De bunker is voor het publiek toegankelijk en ingericht als uitkijkpost vanwaar men een mooi uitzicht heeft over het eiland.

Vogels op Schiermonnikoog

Bij vogelliefhebbers is Schiermonnikoog erg geliefd, omdat er zeer veel vogelsoorten zijn te bekijken waaronder regelmatig ook soorten die men nog niet eerder op het eiland heeft gezien. De geografische ligging van het eiland is de voornaamste reden waarom het eiland door zoveel vogels wordt bezocht. Verschillende vogel trekroutes komen over het eiland. Zoals bijvoorbeeld de trekroute van de vogels die broeden in Siberië en gaan overwinteren in warm Afrika. Ook de trekroute van de Noord-Canadese en Groenlandse broedvogels op weg naar Afrika ligt over Schiermonnikoog. Voor sommige vogelsoorten is Schiermonnikoog het vertrekpunt van hun route, en natuurlijk zijn er ook vele soorten waarvoor het eiland hun 'thuis' is.

Vogels spotten op Schiermonnikoog

Tijdens de voorjaars- en najaarstrek is er een goede mogelijkheid om vogels te spotten terwijl ze zich tegoed doen aan de grote voedselvoorraad die op het eiland aanwezig is. Bij hoogwater zoeken de vogels het hoge deel van het eiland op, ze zijn dan goed te bekijken zonder dat ze verstoord worden, langs de duinvoet, in de polder of bij de Westerplas. Op het strand van Schiermonnikoog kan men vaak (grote) groepen meeuwen zien. Op het eiland zijn verschillende soorten meeuwen zoals de Stormmeeuw, de Zilvermeeuw, de grote - en de kleine Mantelmeeuw en de Kokmeeuw. Zij vervullen een belangrijke taak door dagelijks veel (aangespoelde) 'rommel' op te eten wat anders op het strand zou gaan rotten en stinken. Andere vogelsoorten die men soms kan bewonderen op het strand zijn bijvoorbeeld: verschillende soorten Sterns, verschillende soorten strandlopers, verschillende kraaiensoorten en sneeuwgorzen.

Schiermonnikoog in alle jaargetijden

Het kleine waddeneiland Schiermonnikoog is in alle jaargetijden een bezoek meer dan waard. Geniet van de rust, de natuur, de vogels, de cultuur en de gezelligheid.